Widok zawartości stron Widok zawartości stron

6 listopada - Akademicki Dzień Pamięci

6 listopada, obchodzony od siedniu lat wspólnie przez krakowskie uczelnie jako Akademicki Dzień Pamięci, łączy w sobie wspomnienie zmarłych członków społeczności akademickiej Krakowa z uroczystościami upamiętniającymi ofiary Aktion gegen Universitäts-Professoren – przeprowadzonej w dniu 6 listopada 1939 roku przez niemieckie gestapo akcji bezprawnych aresztowań krakowskich uczonych, znanej powszechnie jako Sonderaktion Krakau1. Wynikiem akcji było aresztowanie 183 krakowskich nauczycieli akademickichi profesorów, w tym 155 pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego. Zatrzymani zostali wywiezieni do obozów koncentracyjnych w Sachsenhausen i Dachau, gdzie kilkunastu z nich straciło życie.


Aresztowanie było precedensem i, jak się okazało, początkiem ciernistej drogi polskiej inteligencji i środowisk twórczych w okresie okupacji, a nie – jak wielu sądziło – odosobnionym przypadkiem. Wydano wówczas wyrok nie tylko na uniwersytet, ale i na całe polskie szkolnictwo stopnia wyższego i średniego – pisze Profesor Andrzej Chwalba w książce Okupacyjny Kraków w latach 1939–1945 2.

 

W tym roku obchodzimy 82. rocznicę tych tragicznych wydarzeń, których celem było zniszczenie polskiej inteligencji i szkolnictwa. W ramach obchodów w dniu 5 listopada 2021 r. delegacje władz krakowskich i małopolskich uczelni oraz liczne grono pracowników i pracowniczek, doktorantów i doktorantek oraz studentów i studentek złożyli kwiaty i zapalili znicze na grobach profesorów i naukowców na cmentarzach Rakowickim i Salwatorskim. Chwilą ciszy uczczono także członków i członkinie społeczności akademickiej, którzy zmarli podczas trwającej pandemii.

Kwiaty złożono także pod tablicą w koszarach przy ul. Wrocławskiej, gdzie więzieni byli krakowscy profesorowie. Główne uroczystości Akademickiego Dnia Pamięci odbyły się w Auli Collegium Novum. Udział w nich wzięło liczne grono reprezentantów i reprezentantek krakowskich uczelni, członkowie i członkinie rodzin profesorów aresztowanych 6 listopada 1939 roku, przedstawiciele i przedstawicielki władz miasta i województwa. Obchody zakończyło złożenie kwiatów pod tablicami pamiątkowymi w Collegium Novum oraz pod Dębem Wolności.


Udział w Akademickim Dniu Pamięci wzięła także delegacja Instytutu Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kwiaty złożono na grobach Profesora Kazimierza Dobrowolskiego pochowanego na Cmentarzu Salwatorskim oraz Profesorów Andrzeja Flisa, Władysława Kwaśniewicza, Andrzeja K. Palucha i Pawła Rybickiego pochowanych na Cmentarzu Rakowickim.
 

Profesor Kazimierz Dobrowolski był jednym z aresztowanych w dniu 6 listopada 1939 roku. Był profesorem socjologii i etnografii Uniwersytetu Jagiellońskiego, od roku 1935 kierownikiem Katedry Socjologii i Etnologii Uniwersytetu Jagiellońskiego.

W czasie Aktion gegen Universitäts-Professoren, kierownik Głównego Wydziału Ludności i Opieki Społecznej rządu Generalnego Gubernatorstwa dr Fritz Arlt, proponował trzem uczonym: Kazimierzowi Stołyhwie, Jerzemu Smoleńskiemu i właśnie Kazimierzowi Dobrowolskiemu zwolnienie w zamian za podpisanie deklaracji o nieprowadzeniu działalności politycznej i prawdopodobnie wyrażenie zgody na podjęcie pracy na rzecz Niemców. Wszyscy profesorowie odmówili3.

Profesor Dobrowolski został osadzony w obozie koncentracyjnym w Sachsenhausen pod Berlinem, z którego został uwolniony 8 lutego 1940 roku. Wrócił do Krakowa, gdzie prowadził tajne seminarium uniwersyteckie. Po wojnie powrócił do pracy na Uniwersytecie Jagiellońskim.


Więcej informacji o Profesorze Kazimierzu Dobrowolskim znajdą Państwo na stronie Instytutu Socjologii UJ.


Szczegółowe informacje na temat Akademickiego Dnia Pamięci w 82. rocznicę Sonderaktion Krakau oraz fotorelacja z uroczystości dostępne są na stronie Uniwersytetu Jagiellońskiego
 

_______________________________________________________________________________________

1 Akademicki Dzień Pamięci. 82. rocznica akcji przeciwko krakowskim profesorom

2 A. Chwalba, Okupacyjny Kraków w latach 1939–1945, Wyd. Literackie, 2011.

3 I. Paczyńska, Krakowski i wrocławski etap Sonderaktion Krakau, „Alma Mater. Miesięcznik Uniwersytetu Jagiellońskiego”, numer specjalny 188, listopad 2016.

Data opublikowania: 06.11.2021
Osoba publikująca: Olga Maciejewska