Święto Niepodległości – obchodzone corocznie 11 listopada dla upamiętnienia odzyskania niepodległości przez Polskę w 1918 r., zostało ustanowione ustawą z dnia 23 kwietnia 1937 r.¹, zniesione ustawą Krajowej Rady Narodowej z dnia 22 lipca 1945 r.², następnie przywrócone ustawą z dnia 15 lutego 1989 r.³ pod nazwą „Narodowe Święto Niepodległości”. Jest dniem wolnym od pracy i zajęć uniwersyteckich.

11 listopada 1918 r. Rada Regencyjna przekazała władzę wojskową i naczelne dowództwo wojsk polskich jej podległych uwolnionemu z twierdzy w Magdeburgu Józefowi Piłsudskiemu, który dzień wcześniej przybył do Warszawy. Tego samego dnia zawarto rozejm w Compiègne pieczętujący ostateczną klęskę Niemiec w Wielkiej Wojnie.⁴ Po 123 latach Polska odzyskała niepodległość, co było procesem stopniowym i złożonym, a sama data 11 listopada przyjęta została jako symbol tamtych wydarzeń.
 

Jak pisał Jędrzej Moraczewski:

Niepodobna oddać tego upojenia, tego szału radości, jaki ludność polską w tym momencie ogarnął. Po 120 latach prysły kordony. Nie ma „ich”. Wolność! Niepodległość! Zjednoczenie! Własne państwo! Na zawsze! Chaos? To nic. Będzie dobrze (...) Cztery pokolenia nadaremno na tę chwilę czekały, piąte doczekało.⁵

Kartka z dziejów UJ

Pod koniec października 1918 r. doszło na Uniwersytecie Jagiellońskim do dwóch znamiennych wydarzeń. Po pierwsze, w księdze promocji doktorskich Stanisław Estreicher pomiędzy wpisem promowanych na doktorów praw Bertholda Fassa (26 X 1918 r.) i Mojżesza Genzera (31 X 1918 r.) napisał dwa bardzo wymowne słowa: „Finis Austriae”. Po drugie, z Auli Collegium Novum został zdjęty pokaźnych rozmiarów portret cesarza Franciszka Józefa I. Władysław Leopold Jaworski wybitny mąż stanu, wysokiej klasy uczony w swoim Diariuszu pod datą 31 X 1918 r. zapisał: Dzisiaj zawieszono polską chorągiew na odwachu. Wojsko przypięło na czapkach orły polskie.⁶

Tego samego dnia, 31 X 1918 r. na nadzwyczajnym posiedzeniu zebrał się Senat Uniwersytetu Jagiellońskiego, podczas którego rektor ksiądz Maciej Sieniatycki przedłożył wniosek w sprawie uznania za władzę zwierzchnią nad Uniwersytetem rządu polskiego w Warszawie. Senat przyjął jednomyślnie uchwałę o treści:

Uniwersytet Jagielloński przez przeszło 500 lat był ostoją kultury i narodowego życia Polski, a w dniach ucisku ostatniego stulecia starał się w swoich murach utrzymać i na całą Polskę rozkrzewiać duchową spuściznę naszego narodu. Dalszy pomyślny rozwój kultury narodowej jest możliwy tylko i wyłącznie przy istnieniu prawowitego, silnego i ojczystego rządu. Dlatego dziś, w dniach zmartwychwstania Ojczyzny, gdy urzeczywistniają się marzenia tylu pokoleń naszego narodu, z radością wita stara Jagiellońska Szkoła Polski Rząd, stworzony w Warszawie, uważając, że dziś już on jedynie jest powołany do zawiadywania wszystkiemi gałęziami życia na całym obszarze ziem Polski. Senat Akademicki oświadcza przeto, że od dnia dzisiejszego za swą władzę zwierzchnią uznaje jedynie Rząd zjednoczonej Polski w Warszawie.⁷

__________________________________________________________________________________________________

¹ Ustawa z dnia 23 kwietnia 1937 r. o Święcie Niepodległości

² Ustawa z dnia 22 lipca 1945 r. o ustanowieniu Narodowego Święta Odrodzenia Polski

³ Ustawa z dnia 15 lutego 1989 r. o ustanowieniu Narodowego Święta Niepodległości

⁴ T. Jedruszczak, C. Madajczyk, A. Ajnenkiel, Historia Polski, Tom IV, 1918-1939, cz. 1, rozdz. 1-14 (1918-1921), Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1984, s. 88.

⁵ Ibidem, s. 122.

⁶ http://www.archiwum.uj.edu.pl/kartki-z-dziejow-uniwersytetu-jagiellonskiego/-/journal_content/56_INSTANCE_25Bq/1445705/135835876