Gorąco zachęcamy do lektury artykułu prof. Piotra Sztompki pt. "Wolność i solidarność", który ukazał się w "Kulturze Liberalnej". Poniżej zamieszczamy fragment tekstu. Całość dostępna jest na stronie: http://kulturaliberalna.pl/2014/09/09/piotr-sztompka-wolnosc-solidarnosc-analiza/

Burzliwe bywają dzieje terminów filozoficznych. Widać to w swobodzie interpretacji, czym jest solidarność i wolność, i co łączy te dwa pojęcia. Od upadku komunizmu minęło ćwierć wieku i nadal uczymy się nimi posługiwać.

W rok po przełomie ustrojowym, w pierwszej książce o jesieni narodów, niemiecki socjolog Ralf Dahrendorf użył metafory trzech zegarów, które biegną różnym rytmem. Zegar polityczny najszybciej, bo podstawowe zmiany konstytucyjne i prawne budujące demokrację na gruzach autokracji można wprowadzić w kilka miesięcy. Zegar ekonomiczny biegnie wolniej, bo przestawienie gospodarki z centralnego planowania na wolny rynek musi zabrać lata. Najwolniej jednak, według Dahrendorfa bije zegar społeczeństwa obywatelskiego i regulacji aksjonormatywnych. Przestawienie mentalności i kultury ze zniewolonego „Homo Sovieticus" na tory demokracji i wolności wymaga pokoleń. Ludzie adaptują się do nowego systemu politycznego i ekonomicznego, uczą się jego reguł gry – ale dzieje się to bardzo powoli. A bez tego rewolucja jest niepełna, niedokończona.

Niestety, Dahrendorf się nie mylił. Przez ostatnie ćwierćwiecze zbudowaliśmy solidny nowy dom – demokratyczne państwo i kapitalistyczną gospodarkę, co więcej dom zgrabnie wkomponowany w piękne europejskie osiedle – ale wspólnota lokatorów, społeczeństwo obywatelskie ciągle bardzo szwankuje. I dlatego wolność polityczna i gospodarcza jest często jedynie potencjalna, a ich realizacja najwyżej częściowa. Solidarność w szerokim sensie etycznej przestrzeni współpracy nie wykształciła się jeszcze. A jak już wiemy, nie tylko z transparentów, nie ma wolności bez solidarności. „Sądzić, że pewna forma rządu zapewni wolność i szczęście bez rozwiniętych cnót obywatelskich to chimera" – pisał ponad 200 lat temu James Madison, jeden z twórców konstytucji amerykańskiej.