Zakład Intersekcjonalnych Badań Społecznych
Obszary badawcze
- Studia nad małżeństwem i rodziną ujmowane z punktu widzenia: demograficznego, socjologicznego i feministycznego
- Studia w zakresie feminizmu i gender studies, m.in. feministyczne nurty badawcze; cywilizacje Bliskiego Wschodu w perspektywie feministycznej i postkolonialnej; płeć i seksualność, prawne konteksty płci i seksualności, seksualne obywatelstwo, prawa reprodukcyjne, praca seksualna; nierówności społeczne i doświadczenie dyskryminacji, perspektywa intersekcjonalna; równość płci, polityki równości płci, równość płci w nauce
- Migracje międzynarodowe, rodziny transnarodowe, migracje kobiet, migracje dzieci, mobilność edukacyjna, polityki handlu ludźmi
- Studia nad niepełnosprawnościami
- Socjologia młodzieży i studia nad wchodzeniem w dorosłość, polityka młodzieżowa, praca z młodzieżą (youth work), systemy edukacji w Polsce i na świecie
- Obywatelstwo i demokracja, ruchy społeczne, aktywizm i społeczeństwo obywatelskie
- Biopolityki, polityki zdrowotne i obywatelstwo (społeczne studia nad HIV/AIDS)
Pracowniczki
- prof. dr hab. Krystyna Slany - kierowniczka Zakładu
- dr hab. Beata Kowalska, prof. UJ
- dr hab. Magdalena Ślusarczyk, prof. UJ
- dr Ewa Krzaklewska
- dr Justyna Struzik
- dr Marta Warat
- mgr Ewelina Ciaputa
- mgr Anna Ratecka
Doktorantki i doktoranci
- mgr Anna Bednarczyk
- mgr Jan Klakla
- mgr Radosław Nawojski
- mgr Marzena Ples
- mgr Anna Wróblewska
Współpracowniczki
- dr Katarzyna Wojnicka
- dr Agnieszka Małek
- dr Małgorzata Krywult
- dr Paula Pustułka
Obecnie realizowane projekty
- MIC. Men in Care: Workplace support for caring masculinities, EaSi Progress, Komisja Europejska, 2019-2022 (kierowniczka projektu dr Marta Warat, badaczka dr Ewa Krzaklewska)
- ACT. Communities of Practice for Accelerating Gender Equality and Institutional Change in Research and Innovation across Europe, Horizon 2020, 2018-2021 (kierowniczka projektu dr Ewa Krzaklewska, badaczki dr Marta Warat, mgr Ewelina Ciaputa, dr Paulina Sekuła) - http://act-on-gender.eu/
- CHILD-UP. Children Hybrid Integration: Learning Dialogue as a way of Upgrading Policies of Participation (Horizon 2020), 2019-2022 (prof. Krystyna Slany, dr Marta Wart, dr Justyna Struzik, dr Magdalena Ślusarczyk) - https://socjologia.uj.edu.pl/child-up
- TRACKs. Transition Children and Kindergarten, Erasmus+, 2017-2020 (kierowniczka projektu: dr Magdalena Ślusarczyk)
- Disentangling European HIV/AIDS Policies: Activism, Citizenship and Health EUROPACH, Międzynarodowy, HERA– Humanities in the European Research Area, 2016-2019 (kierowniczka projektu dr Agata Dziuban, staż podoktorski - dr Justyna Struzik)
- Mobilizacja społeczna na rzecz praw kobiet świadczących usługi seksualne w Polsce w kontekście transnarodowym, Narodowe Centrum Nauki, nr 016/23/N/HS6/00799, 2017-2019 (kierowniczka projektu mgr Anna Ratecka)
- Niepełnosprawność, macierzyństwo, opieka. Autonomia reprodukcyjna i doświadczenia macierzyństwa kobiet z niepełnosprawnościami w Polsce. Narodowe Centrum Nauki, nr 2015/19/N/HS6/00789, 2016-2019 (kierowniczka projektu mgr Agnieszka Król, opieka naukowa dr hab. Beata Kowalska)
Zakończone projekty zespołowe
- GENERA. Gender Equality Network in European Research Area, Horizon 2020, 2015-2018 - https://genera-project.com/
- ABC of Youth Work. Erasmus+, Unia Europejska. 2016-2018 - http://abc-of-youthwork.eu/
- TRANSFAM. Doing family in transnational context. Demographic choices, welfare adaptations, school integration and every-day life of Polish families living in Polish- Norwegian transnationality, Fundusze Norweskie, 2013-2016 - http://www.transfam.socjologia.uj.edu.pl/
- GEQ. Gender Equality and Quality of Life. How gender equality can contribute to development in Europe. A study of Poland and Norway, we współpracy z Center for Gender Research (Oslo University), Collegium Medicum UJ i HELSAM (Oslo University), Fundusze Norweskie, 2013-2016 - http://www.geq.socjologia.uj.edu.pl/
- Od kompleksowej diagnozy sytuacji osób niepełnosprawnych w Polsce do nowego modelu polityki społecznej wobec niepełnosprawności - Moduł VI Genderowy wymiar niepełnosprawności, we współpracy z AGH, PFRON 2012-2013
- Równe Traktowanie Standardem Dobrego Rządzenia, Kancelaria Prezesa Rady Ministrów – Biuro Pełnomocnika Rządu ds. Równego Traktowania, Kapitał Ludzki, 2010-2011
- FeMiPol. 6 Framework Programme EU GRANT: Integration of Female ImMigrants in Labour Market and Society. Policy Assessment and Policy Recommendations, 2006-2008
Współpraca
- Academic Network of European Disability Experts (ANED) – ekspertka Agnieszka Król
- Agder Research, Kristiansand, Norwegia Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
- Centre for Gender Research, Uniwersytet w Oslo
- Centrum Studiów Międzynarodowych, Warszawa
- Fundacja Autonomia
- Fundacja Przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu La Strada
- Fundacja Przestrzeń Kobiet
- Instytut Europeistyki UJ
- Instytut Spraw Publicznych
- Komitet Badań nad Migracjami PAN
- Komitet Nauk Demograficznych PAN
- Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie
- NOVA - Norwegian Social Research, Oslo
- Pool of the European Youth Researchers, European Commission and Council of Europe Youth Partnership – członkini dr Ewa Krzaklewska
- Seks Work Polska
- Stowarzyszenie Centrum Edukacji i Profilaktyki Społecznej Parasol
- Stowarzyszenie Strefa Wenus z Milo
Wybrane publikacje zespołowe
- Krzaklewska, Ewa (red.) 2018 w druku. Co nam daje równość? Wpływ równości płci na jakość życia i rozwój społeczny w Polsce, Kraków: WUJ.
- Ślusarczyk, Magdalena, Paula Pustułka, Justyna Struzik (red.). 2018. Contemporary Migrant Families: Actors and Issues. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
- White, Anne, Izabela Grabowska, Paweł Kaczmarczyk, Krystyna Slany. 2018. The Impact of Migration on Poland. EU Mobility and Social Change. London: UCLPress.
- Slany, Krystyna, Justyna Struzik. 2016. Transfam: Doing Family in a Transnational Context: Demographic Choices, Welfare Adaptations, School Integration and Every-day Life of Polish Families Living in Polish-Norwegian Transnationality. Research Report. Kraków: Jagiellonian University (PUBLIKACJA)
- Slany, Krystyna, Paula Pustułka, Magdalena Ślusarczyk, Eugene Guribye (red). 2018. Transnational Polish Families in Norway: Social Capital, Integration, Institutions and Care. Frankfurt am Main: Peter Lang.
- Joanna Mizielińska, Justyna Struzik, Agnieszka Król, 2017, Różnym głosem. Rodziny z wyboru w Polsce, Warszawa: PWN.
- Warat, Marta, Ewa Krzaklewska, Anna Ratecka, Krystyna Slany (red.). 2016. Gender equality and quality of life. Perspectives from Poland and Norway. Frankfurt am Main: Peter Lang
- Ciaputa, Ewelina, Beata Kowalska, Ewa Krzaklewska, Anna Ratecka, Krystyna Slany, Beata Tobiasz-Adamczyk, Marta Warat i Barbara Woźniak. Równość płci i jakość życia. Raport z badań sondażowych. 2016. Kraków: Uniwersytet Jagielloński (PUBLIKACJA)
- Katarzyna Wojnicka, Ewelina Ciaputa (red.). 2011. Karuzela z mężczyznami. Problematyka męskości w polskich badaniach społecznych, Kraków: Impuls
- Slany, Krystyna, Katarzyna Wojnicka, Justyna Struzik (red.). 2011. Gender w społeczeństwie polskim, Kraków: Nomos
- Slany, Krystyna, Beata Kowalska, Magda Ślusarczyk (red.). 2011. Kalejdoskop genderowy. W drodze do poznania płci społeczno-kulturowej w Polsce, Kraków: WUJ
Historia Zakładu
Historia Zakładu Badań Problemów Ludnościowych wyrasta z długiej tradycji zainteresowań demograficznych w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Odzwierciedlały się one zarówno na płaszczyźnie teoretyczno-badawczej, jak i instytucjonalnej. Już w uformowanej przez prof. Jana Stanisława Bystronia w 1930 roku Katedrze Etnologii i Socjologii podejmowane były wątki demograficzne, rozwijane następnie przez prof. Kazimierza Dobrowolskiego, prof. Pawła Rybickiego i jego współpracowników. W 1957 roku powstała Katedra Socjologii i Demografii UJ, którą kierował prof. Paweł Rybicki.
Warto podkreślić, iż rozwijanie demografii na gruncie socjologii krakowskiej stanowiło jej wyróżnik w skali ogólnopolskiej. Do tamtego czasu nie była ona instytucjonalnie reprezentowana na polskich uniwersytetach. W 1970 roku Katedra wraz z zespołem przeszła do nowo powstałego Instytutu Socjologii, tworząc w jego ramach Zakład Socjologii. Obok Pawła Rybickiego wybitną badaczką i wykładowczynią problematyki demograficznej była prof. Wanda Czarkowska, której uczennicami są prof. Krystyna Slany i dr Krystyna Kluzowa. W oparciu o Katedrę Socjologii i Demografii powstała w Instytucie Socjologii Pracownia Demograficzna, której kierownictwo objęła właśnie Wanda Czarkowska. W latach 1976-1979 pełniła ona również funkcję wicedyrektora Instytutu Socjologii UJ.
Prof. Wanda Czarkowska była cenioną demografką w skali kraju demografem, członkinią Komitetu Nauk Demograficznych PAN, a także wybitną wykładowczynią. Jej wiedzy i umiejętnościom dydaktycznym należy w głównej mierze zawdzięczać wysokie postawienie działu demografii na studiach socjologicznych w UJ. Była również, co należy szczególnie podkreślić, niekwestionowanym autorytetem moralnym, zarówno dla pracowników Instytutu Socjologii, jak i dla studentów. Wanda Czarkowska jest autorką m.in. tak kluczowych prac z dziedziny demografii jak: Prognozy demograficzne, Typy struktur wieku ludności regionu krakowskiego, Elementy demografii (współautorki K. Kluzowa, K. Slany). Prace te należą do kanonu lektur z zakresu socjologii ludności.
Po jej odejściu na emeryturę w 1982 roku Pracownią Demograficzną kierowała dr Krystyna Kluzowa. W ramach działalności Pracowni powstało wiele prac naukowych, prowadzone były także badania empiryczne, realizowane w ramach problemów węzłowych, m.in.
a) Zastosowanie modeli matematycznych w prognozowaniu demograficznym dla małych miejscowości, grant zespołowy nr.11.11980, realizowany pod kierunkiem Wandy Czarkowskiej;
b) Demograficzne i psychologiczno-kulturowe uwarunkowania dzietności rodzin, grant zespołowy nr 11.5 1983 realizowany pod kierunkiem Wandy Czarkowskiej;
c) Małżeństwa powtórne w Polsce, grant zespołowy nr 09.02.1989 realizowany pod kierunkiem dr Krystyny Kluzowej).
W 1989 roku Pracownia Demograficzna została włączona do Zakładu Socjologii Stosowanej i Pracy Socjalnej, kierowanej przez prof. Krzysztofa Frysztackiego.
Formalnie Zakład Badań Problemów Ludnościowych zostaje utworzony w roku 2002 z inicjatywy prof. zw. dr hab. Krystyny Slany w kooperacji z dr hab. Beatą Kowalską. W ramach tego Zakładu w roku 2003 dzięki rozwijanym wcześniejszej badaniom empirycznym i prowadzonej działalności dydaktycznej zinstytucjonalizowana została nowa specjalność w Instytucie Socjologii Społeczno-kulturowa tożsamość płci (w roku 2013 poprzez wejście życie tzw. procesu bolońskiego wszystkie dotychczasowe programy zostają zmienione) oraz studia podyplomowe pod taką samą nazwą, realizowane dzięki funduszom norweskim w latach 2009-2011 (FSS). W ramach tej specjalizacji studentki i studenci zapoznawali się z obiektywnymi, wielowymiarowymi i interdyscyplinarnymi studiami nad płcią prowadzonymi w wymiarze biologicznym, antropologicznym, psychologicznym, społecznym, historycznym, prawnym, etycznym i filozoficznym. Specjalizacja ta wyrastała z zapotrzebowania studentów/ek na tego rodzaju wiedzę i wyraża się przygotowaniem licznych prac na poziomie licencjackim, magisterskim i doktorskim. Powstały ośrodek, nazywany popularnie gender studies staje się jednym z najważniejszych nie tylko w Polsce, ale na świecie, co wyraża się licznymi projektami badawczymi, organizowanymi konferencjami (np. Gender w społeczeństwie polskim, Płeć-ekonomia-migracje, Akademicki Kongres Feministyczny, Kobiece utopie w działaniu) i współpracą z międzynarodowymi instytucjami i uniwersytetami w Europie i USA.
Z Zakładem związane były: dr Katarzyna Wojnicka, dr Agnieszka Małek, dr Małgorzata Krywult, dr Paula Pustułka, dr hab. Katarzyna Zielińska, prof. UJ, mgr Stella Strzemecka.