20 maja 2021 r.
Kilka słów o wykładzie:
W świadomości współczesnych prawników język łaciński przetrwał głównie za sprawą krótkich sentencji, fraz, zwrotów, terminów czy pojęć. Dzięki pewnej specyficznej rytmiczności języka łacińskiego łatwo wpadają nam w ucho i urzekają nas swoją lapidarnością i syntetycznością, a jednocześnie niejednokrotnie przemawia przez nie zakumulowana przez wieki w prawie i w nauce prawa niezwykła mądrość filozoficzno-prawna. Możemy nie znać szczegółowo treści dzieł, listów, mów politycznych i procesowych Cycerona czy fragmentów Digestów z opiniami Gaiusa, Paulusa czy Ulpiana, ale mimo to we współczesnym języku prawniczym często je cytujemy – ich przesłanie zdaje się być bowiem w niektórych przypadkach ponadczasowe i uniwersalne.
Warto przyjrzeć się niektórym z nich chociażby po to, by zrozumieć ich sens, zarówno ten, w którym były pierwotnie użyte, jak i ten, w którym my je dzisiaj stosujemy. Nie zawsze będą tożsame, ponieważ każda z tych sentencji czy fraz była sformułowana w określonym kontekście historycznym, politycznym, prawnym i społecznym, ale jednocześnie już dawno oderwały się od tych kontekstów i zaczęły żyć swoim własnym życiem. W niektórych przypadkach współczesne znaczenie różni się wręcz znacznie od pierwowzoru. O tym, że są jednak obecne we współczesnym obrocie prawnym, najlepiej świadczy częstotliwość z jaką pojawiają się np. w działalności Rzecznika Generalnego i Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.
Ale jest jeszcze lepszy i bliższy nam przykład. Na kolumnach otaczających budynek Sądu Najwyższego w Warszawie umieszczono osiemdziesiąt sześć łacińskich inskrypcji – zdecydowana większość z nich pochodzi z Digestów Justyniania, a więc ich autorami byli rzymscy prawnicy, głównie z okresu klasycznego; niektóre z tych sentencji zaczerpnięto też z innych źródeł. Nie znalazły się tam jednak na darmo i przez przypadek, ponieważ wszystkie one (i jeszcze wiele innych) ucieleśniają pewną zakumulowaną przez wieki mądrość prawniczą, a więc są pewnymi minima iuridica w przyjętym przez mnie znaczeniu. Kiedy jako prawnicy przekraczamy próg polskiego sądu, nie tylko Sądu Najwyższego, powinny tam wkraczać razem z nami. I o tym w gruncie rzeczy jest ten wykład.
Profesor Jerzy Zajadło
Zaproszenie Profesora Jerzego Zajadło na wykład
Prof. dr hab. Jerzy Zajadło - prawnik i filozof, profesor zwyczajny Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego, związany z Katedrą Teorii i Filozofii Państwa i Prawa Uniwersytetu Gdańskiego. Członek-korespondent Polskiej Akademii Nauk i Polskiej Akademii Umiejętności, stypendysta Fundacji Alexandra von Humboldta, laureat licznych nagród naukowych (m. in. im. Jana Heweliusza, Tadeusza Kotarbińskiego i Leona Petrażyckiego). Autor i redaktor ponad czterystu prac naukowych, w tym m. in. monografii Formuła Radbrucha, Odpowiedzialność za Mur, Studia Grotiana, Dylematy humanitarnej interwencji, Po co prawnikom filozofia prawa, Sędziowie i niewolnicy, Lord Mansfield, Radbruch, Schmitt, Kaufmann, Kantorowicz oraz Minima iuridica - refleksje o pewnych (nie)oczywistościach prawniczych.
Zapraszamy Państwa do wysłuchania NAGRANIA WYKŁADU
Organizator:
Instytut Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie
Współorganizatorzy:
Interdyscyplinarne Centrum Analiz Społeczno-Prawnych UJ
Sekcja Socjologii Prawa Polskiego Towarzystwa Socjologicznego
