Przejdź do głównej treści

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

Zakład Intersekcjonalnych Badań Społecznych

  • Studia nad małżeństwem i rodziną ujmowane z punktu widzenia: demograficznego, socjologicznego i feministycznego
  • Studia w zakresie feminizmu i gender studies, m.in. feministyczne nurty badawcze; cywilizacje Bliskiego Wschodu w perspektywie feministycznej i postkolonialnej; płeć i seksualność, prawne konteksty płci i seksualności, seksualne obywatelstwo, prawa reprodukcyjne, praca seksualna; nierówności społeczne i doświadczenie dyskryminacji, perspektywa intersekcjonalna; równość płci, polityki równości płci, równość płci w nauce
  • Migracje międzynarodowe, rodziny transnarodowe, migracje kobiet, migracje dzieci, integracja migrantów, mobilność edukacyjna, polityki handlu ludźmi
  • Obywatelstwo i demokracja, ruchy społeczne, aktywizm i społeczeństwo obywatelskie
  • Socjologia młodzieży i studia nad wchodzeniem w dorosłość, polityka młodzieżowa, praca z młodzieżą (youth work)
  • Systemy edukacji w Polsce i na świecie, edukacja a nierówności społeczne
  • Biopolityki, polityki zdrowotne i obywatelstwo (społeczne studia nad HIV/AIDS), polityki narkotykowe i nierówności społeczne, kapitał zdrowotny i kompetencje zdrowotne (health literacy) a nierówności społeczne
  • Studia nad niepełnosprawnościami

  • prof. dr hab. Krystyna Slany - Kierowniczka Zakładu
  • dr Dorota Szpakowicz

  • mgr Agnieszka Karoń
  • mgr Radosław Nawojski
  • mgr Anna Wróblewska

  • Gender, mobilities and migration during and post COVID-19 pandemic- vulnerability, resilience and renewal - GenMigra, Trans-Atlantic Platform for Social Sciences and Humanities- Recovery, Renewal and Resilience in a Post-Pandemic World; 2022 - 2024; kierowniczka modułu krajowego: Krystyna Slany, badaczki: Magdalena Ślusarczyk, Ewa Krzaklewska, Anastasiya Stelmakh; https://www.genmigra.org/
  • Initiative To Support, Promote, And Integrate Researchers@Risk In Europe (H2020) – kierowniczka modułu krajowego: Beata Kowalska
  • INSPIRE (The European Centre for Inclusive Gender Equality in Research and Innovation), program Horyzont Europa; 2022 - 2026; kierowniczka modułu krajowego: Ewa Krzaklewska, badaczki: Ewelina Ciaputa, Paulina Sekuła, Marta Warat; inspirequality.eu
  • Education for Responsible Democratic Citizenship (DEMOCRAT), program Horyzont Europa; 2023 - 2026; kierowniczka modułu krajowego: Marta Warat, badaczka: Paulina Sekuła
  • Promoting pluralistic education in European universities to combat invisible discrimination related to LGBTQ+ - PrEcIOUS; 2022-1-IT02-KA220-HED-000088686- 04, finansowany ze środków Erasmus+.
  • Przeformułowywanie Obywatelstwa? Studium teorii ugruntowanej bezprecedensowej walki społecznej wokół praw reprodukcyjnych w Polsce, NCN-Preludium: 2021/41/N/HS6/04260; 2022 - 2024; kierownik projektu: Radosław Nawojski
  • Making Young Researchers’ Voices Heard for Gender Equality (VOICES); 2022 - 2026; COST Action, Marta Warat; https://gendervoices.eu/
  • European Network on International Student Mobility: Connecting Research and Practice (ENIS); 2021-2025; COST action, Ewa Krzaklewska, enisnetwork.com

  • MIC. Men in Care: Workplace support for caring masculinities, EaSi Progress, Komisja Europejska; 2019 - 2022; kierowniczka modułu krajowego: Marta Warat, badaczki: Ewa Krzaklewska, Ewelina Ciaputa; https://www.men-in-care.eu/
  • ACT. Communities of Practice for Accelerating Gender Equality and Institutional Change in Research and Innovation across Europe, Horizon 2020; 2018 - 2021; kierowniczka projektu: Ewa Krzaklewska, badaczki: Marta Warat, Ewelina Ciaputa, Paulina Sekuła; http://act-on-gender.eu/
  • CHILD-UP. Children Hybrid Integration: Learning Dialogue as a way of Upgrading Policies of Participation, Horizon 2020; 2019 - 2022; członkinie zespołu: Krystyna Slany, Marta Wart, Justyna Struzik, Magdalena Ślusarczyk; https://www.child-up.eu/
  • FeMiPol. Integration of Female ImMigrants in Labour Market and Society. Policy Assessment and Policy Recommendations, 6 Framework Programme EU GRANT; 2006 - 2008; https://cordis.europa.eu/project/id/2266

  • Academic Network of European Disability Experts (ANED) – ekspertka Agnieszka Król
  • Agder Research, Kristiansand, Norwegia
  • Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
  • Centre for Gender Research, Uniwersytet w Oslo
  • Centrum Studiów Międzynarodowych, Warszawa
  • Fundacja Autonomia
  • Fundacja Przeciwko Handlowi Ludźmi i Niewolnictwu La Strada
  • Fundacja Przestrzeń Kobiet
  • Instytut Europeistyki UJ
  • Instytut Spraw Publicznych
  • Komitet Socjologii PAN
  • Komitet Badań nad Migracjami PAN
  • Komitet Nauk Demograficznych PAN
  • Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie
  • NOVA - Norwegian Social Research, Oslo
  • Pool of the European Youth Researchers, European Commission and Council of Europe Youth Partnership – członkini Advisory Group dr Ewa Krzaklewska
  • Seks Work Polska
  • Stowarzyszenie Centrum Edukacji i Profilaktyki Społecznej Parasol
  • Universidade Estadual de Campinas,Campinas SP, Brazil
  • University of Strathclyde, Glasgow, United Kingdom
  • University of Dortmund, Dortmund, Germany
  • Biennale Warszawa
  • Muzeum Miasta Krakowa
  • Goethe Instytut

Monografie autorskie i pod redakcją

  • Kowalska, Beata z udziałem Ingi Hajdarowicz, Radosława Nawojskiego, Michała Sawczuka-Szadkowskiego i Marii Szadkowskiej-Sawczuk. (2020). Nowa Huta 1988 migawki z utopii. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności. Otwarty dostęp: https://ecs.gda.pl/library/File/nauka/e-booki/raport/ECS_raport_nowahuta.pdf
  • Korolczuk, Elżbieta, Kowalska, Beata, Remme, J., & Snochowska-Gonzalez, C., red. (2019). Bunt kobiet: Czarne Protesty i Strajki Kobiet. Gdańsk: Europejskie Centrum Solidarności. Otwarty dostęp: https://www.ecs.gda.pl/library/File/nauka/e-booki/raport/ECS_raport_buntkobiet.pdf
  • Ślusarczyk, M. (2019). Transnarodowe życie rodzin: na przykładzie polskich migrantów w Norwegii. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  • Mizielińska Joanna, Justyna Struzik, Agnieszka Król (2017). Różnym głosem. Rodziny z wyboru w Polsce, Warszawa: PWN.
  • Warat Marta, Ewa Krzaklewska, Anna Ratecka, Krystyna Slany (red.)(2016). Gender equality and quality of life. Perspectives from Poland and Norway. Frankfurt am Main: Peter Lang
  • Slany, K., Struzik, J., Ślusarczyk, M., Kowalska, B., Warat, M., Krzaklewska, E., Ciaputa, E., Ratecka, A., & Król, A., (red.). (2019). Utopie kobiet: 100 lat praw wyborczych kobiet (1918-2018), Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
  • Krzaklewska Ewa (red.), 2018. Co nam daje równość? Wpływ równości płci na jakość życia i rozwój społeczny w Polsce, Kraków: WUJ.
  • Ślusarczyk Magdalena, Paula Pustułka, Justyna Struzik (red.), 2018. Contemporary Migrant Families: Actors and Issues. Newcastle: Cambridge Scholars Publishing.
  • White Anne, Izabela Grabowska, Paweł Kaczmarczyk, Krystyna Slany, 2018. The Impact of Migration on Poland. EU Mobility and Social Change. London: UCLPress.
  • Góra Magdalena, Holst Cathrine, Warat Marta (eds) (2018) Expertisation and Democracy in Europe, Oxon and New York: Routledge.
  • Slany Krystyna, Justyna Struzik, 2016. Transfam: Doing Family in a Transnational Context: Demographic Choices, Welfare Adaptations, School Integration and Every-day Life of Polish Families Living in Polish-Norwegian Transnationality. Research Report. Kraków: Jagiellonian University (PUBLIKACJA)
  • Slany Krystyna, Magdalena Ślusarczyk, Paula Pustułka, Eugene Guribye (red), 2018. Transnational Polish Families in Norway: Social Capital, Integration, Institutions and Care. Frankfurt am Main: Peter Lang.
  • Ciaputa Ewelina, Beata Kowalska, Ewa Krzaklewska, Anna Ratecka, Krystyna Slany, Beata Tobiasz-Adamczyk, Marta Warat, Barbara Woźniak, 2016. Równość płci i jakość życia. Raport z badań sondażowych. Kraków: Uniwersytet Jagielloński (PUBLIKACJA)
  • Wojnicka Katarzyna, Ewelina Ciaputa (red.), 2011. Karuzela z mężczyznami. Problematyka męskości w polskich badaniach społecznych, Kraków: Impuls.
  • Slany Krystyna, Katarzyna Wojnicka, Justyna Struzik (red.), 2011. Gender w społeczeństwie polskim, Kraków: Nomos.
  • Slany Krystyna, Beata Kowalska, Magdalena Ślusarczyk (red.), 2011. Kalejdoskop genderowy. W drodze do poznania płci społeczno-kulturowej w Polsce, Kraków: WUJ.


Artykuły i rozdziały w monografiach (wybrane)

  • Slany, K., Krzaklewska, E., & Warat, M. (2022). Wyzwalacze równości płci : konteksty egalitaryzacji relacji rodzinnych i zawodowych. In A. Krajewska & M. Rawłuszko (Eds.), Równouprawnienie : księga jubileuszowa dla Profesory Małgorzaty Fuszary (pp. 457–478). Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.
  • Sekuła, P., Ciaputa, E., Warat, M., Krzaklewska, E., Beranek, S., & Reidl, S. (2022). Communities of practice and gender equality : fostering structural change in research and academia in Central and Eastern Europe. In R. Palmén & J. Müller (Eds.), A community of practice approach to improving gender equality in research (pp. 82–100). https://doi.org/10.4324/9781003225546-5
  • Ślusarczyk, M., Slany, K., Struzik, J., Warat, M. (2022) (In)visible learners or school as a space for negotiating integration? Challenges of working with migrant children through the lens of teachers. Edukacja Międzykulturowa, 4(19), DOI: 10.15804/em.2022.04.08.
  • Kowalska, Beata, (2022), Klimat i płeć, w: Jasikowska, K., Pałasz, M. (red.), Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk. Kraków: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Biblioteka Jagiellońska, s. 233–257. za512.uj.edu.pl
  • Nawojski Radosław (2022), Ten system dojeżdża nas już teraz. Feministyczne narracje o katastrofie klimatycznej w trakcie manif 2020, w: Jasikowska, K., Pałasz, M. (red.), Za pięć dwunasta koniec świata. Kryzys klimatyczno-ekologiczny głosem wielu nauk. Kraków: Uniwersytet Jagielloński w Krakowie, Biblioteka Jagiellońska, s. 661–689. za512.uj.edu.pl
  • Nawojski, Radosław, & Beata Kowalska (2022). “Kiedy państwo mnie nie chroni…” : oddolne mobilizacje na rzecz praw reprodukcyjnych a doświadczanie obywatelstwa. Studia Socjologiczne, 1 (244), 81–103. https://doi.org/10.24425/sts.2022.140597
  • Baraldi, C., Farini, F., & Ślusarczyk, M. (2022). Facilitative practices to promote migrant children’s agency and hybrid integration in schools: discussing data from Italy, Poland and England. Language and Intercultural Communication, 1-16.
  • Świątkiewicz-Mośny, M., Prokop-Dorner, A., Ślusarczyk, M., Ożegalska-Łukasik, N., Piłat-Kobla, A., Zając, J., & Bala, M. M. (2022). When Peppa Pig and Confucius meet, joining forces on the battlefield of health literacy–a qualitative analysis of COVID-19 educational materials for children and adolescents from China, the USA, and Europe. Plos one, 17(12), e0278554.
  • Slany, K., Ślusarczyk, M., Struzik, J., & Warat, M. (2021). On the Visibility and Agency of Migrant Children in the Contemporary World. Educational Issues and Challenges. Studia Migracyjne–Przegląd Polonijny, 2021(4 (182)), 7-22.
  • Struzik, J., Slany, K., Ślusarczyk, M., & Warat, M. (2021). “We Do Everything with Our Own Hands”–Everyday Experiences of Teachers Working with Migrant Children in Poland. Studia Migracyjne–Przegląd Polonijny, 2021(4 (182)), 139-157.
  • Ślusarczyk, M., & Małek, A. (2021). ‘He Has a Better Chance Here, So We Stay’. Children’s Education and Parental Migration Decisions. In Migration to and from Welfare States (pp. 67-85). Springer, Cham.
  • Slany, K., & Ślusarczyk, M. (2019). Mobilność międzynarodowa Polek na przestrzeni wieków: w odkrywaniu sprawstwa. Studia Migracyjne-Przegląd Polonijny, 45(4 (174)).

Intersekcjonalność, zarówno jako rama teoretyczna, jak i podejście badawcze, na trwałe wpisała się w kanon socjologii. Jej kontekst powstania nie jest tu bez znaczenia. Intersekcjonalne ujęcie wywodzi się z amerykańskiej myśli socjologicznej czarnych kobiet w Stanach Zjednoczonych z lat 80. XX wieku, opisujących swoje usytuowanie przez pryzmat zachodzących na siebie, krzyżujących się wymiarów nierówności ze względu na płeć, kolor skóry, klasę. Dziś termin ten przybiera szersze znaczenie, nadając lokalnym kontekstom pierwszorzędną rolę w definiowaniu krzyżujących się pól nierówności. W polskim kontekście intersekcjonalne badania społeczne obejmują takie obszary jak: struktury i procesy demograficzne (Slany), płeć i niepełnosprawność (Król, Kowalska), płeć, orientacja seksualna, miejsce zamieszkania (Struzik), płeć, rodziny, dzietność i praca (Warat; Krzaklewska; Slany, Ratecka; Ciaputa), płeć i wiek (Krzaklewska, Slany), płeć i edukacja (Warat; Krzaklewska; Ciaputa), płeć i doświadczenie migracji (Slany, Ślusarczyk, Warat, Struzik, Krzaklewska, Stelmakh), edukacja (Ślusarczyk), intersekcjonalne ujęcie obywatelstwa (Kowalska, Nawojski). Najnowsze przedsięwzięcia badawcze pracowniczek i doktorantek dotykają także np. intersekcjonalnego ujęcia używania substancji psychoaktywnych (Struzik), pracy seksualnej (Ratecka), płci i nowych technologii (Karoń), badania studentów międzynarodowych (Krzaklewska) czy kapitału zdrowotnego (Ślusarczyk). Badanie krzyżujących się nierówności pozwala na dynamiczne ukazanie złożonych doświadczeń dyskryminacji i stygmatyzacji, przy równoczesnym wskazaniu na podmiotowość i sprawstwo różnych aktorów społecznych.

Jako że rama intersekcjonalności jest kluczowa dla badaczy i badaczek z Zakładu Badań Problemów Ludnościowych w 2021 roku podjęto decyzję, iż zmieniamy nazwę Zakładu z Zakładu Badań Problemów Ludnościowych na Zakład Intersekcjonalnych Badań Społecznych. Dotychczasowe obszary badań prowadzonych w Zakładzie, tj. studia nad małżeństwem i rodziną prowadzone z perspektywy demograficznej, płeć w migracjach i obywatelstwie, ruchy społeczne, będą dalej realizowane przez badaczki i badaczy. Mamy jednak przekonanie, że nowa nazwa pełniej oddaje nasze zainteresowania badawcze. Bardziej adekwatna nazwa pozwoli także pracownicom i pracownikom Zakładu lepiej prezentować potencjał badawczy na arenie międzynarodowej, np. w ubieganiu się o środki na finansowanie badań.

Historia Zakładu Intersekcjonalnych Badań Społecznych wyrasta z długiej tradycji zainteresowań społeczno-kulturowych i demograficznych w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, jednak dziś zasadniczo bazuje na badaniach wybitnych młodych uczonych pracujących w nowych paradygmatach. Odzwierciedla się w niej bogata, żywa tematycznie historia rozrostu zainteresowań naukowo-badawczych osób, które tworzyły i ciągle tworzą także instytucjonalnie nowe przestrzenie do realizacji swoich celów.

Nie zapominamy o naszych mistrzach i mistrzyniach. Już w uformowanej przez prof. Jana Stanisława Bystronia w 1930 roku Katedrze Etnologii i Socjologii podejmowane były wątki demograficzne, antropologiczne rozwijane następnie przez prof. Kazimierza Dobrowolskiego, prof. Pawła Rybickiego i jego współpracowników. W 1957 roku powstała Katedra Socjologii i Demografii UJ, którą kierował prof. Paweł Rybicki.

Warto podkreślić, iż rozwijanie demografii na gruncie socjologii krakowskiej stanowiło jej wyróżnik w skali ogólnopolskiej. Do tamtego czasu nie była ona instytucjonalnie reprezentowana na polskich uniwersytetach. W 1970 roku Katedra wraz z zespołem przeszła do nowo powstałego Instytutu Socjologii, tworząc w jego ramach Zakład Socjologii. Obok prof. Pawła Rybickiego wybitną badaczką i wykładowczynią problematyki demograficznej była prof. Wanda Czarkowska, której uczennicami są prof. Krystyna Slany i dr Krystyna Kluzowa. W oparciu o Katedrę Socjologii i Demografii powstała w Instytucie Socjologii Pracownia Demograficzna, której kierownictwo objęła właśnie prof. Wanda Czarkowska. W latach 1976-1979 pełniła ona również funkcję wicedyrektorki Instytutu Socjologii UJ.

Prof. Wanda Czarkowska była cenioną demografką w skali kraju, członkinią Komitetu Nauk Demograficznych PAN, a także wybitną wykładowczynią. Jej wiedzy i umiejętnościom dydaktycznym należy w głównej mierze zawdzięczać wysokie postawienie działu demografii na studiach socjologicznych w UJ. Była również, co należy szczególnie podkreślić, niekwestionowanym autorytetem moralnym, zarówno dla pracowników Instytutu Socjologii, jak i dla studentów. Wanda Czarkowska jest autorką m.in. tak kluczowych prac z dziedziny demografii jak: Prognozy demograficzne, Typy struktur wieku ludności regionu krakowskiego, Elementy demografii (współautorki K. Kluzowa, K. Slany). Prace te należą do kanonu lektur z zakresu socjologii ludności.

Po jej odejściu na emeryturę w 1982 roku Pracownią Demograficzną kierowała dr Krystyna Kluzowa. W ramach działalności Pracowni powstało wiele prac naukowych, prowadzone były także badania empiryczne, realizowane w ramach problemów węzłowych, m.in.

  • Zastosowanie modeli matematycznych w prognozowaniu demograficznym dla małych miejscowości, grant zespołowy nr.11.11980, realizowany pod kierunkiem Wandy Czarkowskiej;
  • Demograficzne i psychologiczno-kulturowe uwarunkowania dzietności rodzin, grant zespołowy nr 11.5 1983 realizowany pod kierunkiem Wandy Czarkowskiej;
  • Małżeństwa powtórne w Polsce, grant zespołowy nr 09.02.1989 realizowany pod kierunkiem dr Krystyny Kluzowej.

W 1989 roku Pracownia Demograficzna została włączona do Zakładu Socjologii Stosowanej i Pracy Socjalnej, kierowanej przez prof. Krzysztofa Frysztackiego.

Formalnie Zakład Badań Problemów Ludnościowych został utworzony w roku 2002 z inicjatywy prof. zw. dr hab. Krystyny Slany w kooperacji z dr hab. Beatą Kowalską. Trzonem działalności były studia genderowe budowane w oparciu o refleksję kulturową i demografię. Ważnym aspektem było ścisła współpraca z lokalnymi organizacji pozarządowymi oraz instytucjami działającymi na rzecz równości i praw człowieka. W ramach tego Zakładu w roku 2003 dzięki rozwijanym wcześniejszej badaniom empirycznym i prowadzonej działalności dydaktycznej zinstytucjonalizowana została nowa specjalność w Instytucie Socjologii Społeczno-kulturowa tożsamość płci wsparta inicjatywami prof. Beaty Kowalskiej i prof. Krystyny Slany (w roku 2013 poprzez wejście w życie tzw. procesu bolońskiego wszystkie dotychczasowe programy zostają zmienione) oraz studia podyplomowe pod taką samą nazwą, realizowane dzięki funduszom norweskim w latach 2009 - 2011 (FSS). W ramach tej specjalizacji studentki i studenci zapoznawali się z obiektywnymi, wielowymiarowymi i interdyscyplinarnymi studiami nad płcią prowadzonymi w wymiarze biologicznym, antropologicznym, psychologicznym, społecznym, historycznym, prawnym, etycznym i filozoficznym. Specjalizacja ta wyrastała z zapotrzebowania studentów/ek na tego rodzaju wiedzę i wyraża się przygotowaniem licznych prac na poziomie licencjackim, magisterskim i doktorskim. Powstały ośrodek, nazywany popularnie gender studies staje się jednym z najważniejszych nie tylko w Polsce, ale na świecie, co wyraża się licznymi projektami badawczymi, organizowanymi konferencjami (np. Gender w społeczeństwie polskim, Płeć-ekonomia-migracje, Akademicki Kongres Feministyczny, Kobiece utopie w działaniu) i współpracą z międzynarodowymi instytucjami i uniwersytetami w Europie i USA.

Od początku swojej działalności członkinie i członkowie Zakładu zaangażowane są w organizację cyklicznych debat, konferencji naukowych, seminariów, warsztatów łączących studia teoretyczne z wymiarami praktycznymi.

Od 1 października 2021 roku Zakład Badań Problemów Ludnościowych został przekształcony w Zakład Intersekcjonalnych Badań Społecznych.


Z Zakładem związane są:

  • dr Anna Ratecka,
  • prof. Katarzyna Wojnicka,
  • dr Agnieszka Małek,
  • dr Małgorzata Krywult,
  • dr hab. Paula Pustułka,
  • dr hab. Katarzyna Zielińska, prof. UJ,
  • dr Stella Strzemecka,
  • dr Paulina Sekuła,
  • dr Krystyna Kluzowa,
  • mgr Marzena Ples.