Projekt uzyskał finansowanie Komisji Europejskiej w ramach programu Horyzont 2020

• Kierowniczka projektu: dr hab. Paulina Polak, prof. UJ
• Członkowie i członkinie zespołu:
  dr hab. Aleksandra Wagner, prof. UJ
  dr hab. Maria Świątkiewicz-Mośny, prof. UJ
  mgr Tadeusz Rudek
• Czas trwania projektu: 2021 - 2024

Partnerzy w projekcie:

• Tampere University
• University of Ghent
• University of Turin
• University of Lisbon
• Charles University
• Nova University Lisbon
• University of Cassino and Southern Lazio
• University of Nottingham
• Finnish institute for health and welfare

Opis:

Projekt badawczy VAX-TRUST ma na celu analizę postaw osób, które się wahają lub odmawiają przyjęcia szczepień. Głównym celem projektu jest zapewnienie narzędzi oraz wsparcia dla pracowników ochrony zdrowia w kontaktach z osobami niezdecydowanymi na szczepienie. Projekt realizowany jest w Finlandii, Belgii, Polsce, Czechach, Włoszech, Portugalii i Wielkiej Brytanii.

Postawy sceptyczne wobec szczepień mają historię tak długą, jak same szczepienia. Każda kolejna szczepionka wywołuje nie tylko entuzjazm, ale i wiąże się z głosami krytyków, kwestionujących jej wartość i znaczenie dla zdrowia. Pojawiają się wątpliwości co do korzyści wynikających ze szczepień, jak również obawy dotyczące bezpieczeństwa i skuteczności szczepionek. Wątpliwości co do szczepień są istotnym wyzwaniem z punktu widzenia zdrowia publicznego, polityk zdrowotnych i prawidłowego funkcjonowania systemu ochrony zdrowia. Są one jednakże i problemem dla samych pracowników ochrony zdrowia, którzy napotykają na coraz większe bariery i wyzwania w budowaniu opartych na zaufaniu relacji ze swoimi pacjentami. Oznacza to, że pracownicy ochrony zdrowia, w tym zwłaszcza lekarze, ale i pielęgniarki czy położne, powinni być przygotowani do odpowiedzi na pytania i wątpliwości pacjentów związane ze szczepionkami.

W ramach projektu będziemy pracować nad:

1. Wyposażeniem pracowników ochrony zdrowia w aktualną wiedzę na temat wątpliwości i niechęci wobec szczepień w określonych regionach kraju oraz w perspektywie międzynarodowej.
   Wiedza na ten temat zostanie uzyskana poprzez:
   (a) krytyczny przegląd poprzednich badań dotyczących wahania się i odmowy szczepień,
   (b) badanie ilościowe z wykorzystaniem istniejących danych Eurobarometru 91,2 (n=27 524 w 28 krajach)
   (c) ilościową i jakościową analizę mediów w latach 2019- 2021
   (d) obserwacje etnograficzne i wywiady z pracownikami ochrony zdrowia i wahającymi się rodzicami.
2. Zapewnieniem pracownikom ochrony zdrowia niezbędnych narzędzi oraz wsparcia w radzeniu sobie z problemem niepewności wobec szczepień. Ten krok będzie obejmować konkretne interwencje specjalnie dostosowane do pracowników ochrony zdrowia.
3. Rozpowszechnieniem narzędzia „interwencji” wśród przyszłych pracowników ochrony zdrowia, studentów medycyny oraz pielęgniarstwa w celu poszerzenia ich wiedzy na temat badanego zjawiska.
4. Stworzeniem rekomendacji dla Komisji Europejskiej oraz władz lokalnych, dotyczących tego, jak skutecznie mierzyć się z problemem niepewności wobec szczepień.

Więcej informacji o projekcie: https://vax-trust.eu

Projekt uzyskał finansowanie z Narodowego Centrum Nauki (OPUS)

• Kierownik projektu: prof. dr hab. Marek Kucia
• Członkowie i członkinie zespołu:
  dr Maciej Koniewski
  dr Katarzyna Stec
  mgr Katarzyna Bisaga
  mgr Katarzyna Odrzywolek
  mgr Sylwia Sadlik
• Czas trwania projektu: 2018 - 2023

Opis:

1. Cel projektu
   Celem tego projektu jest dokonanie socjologicznej analizy pamięci o Auschwitz (kompleksie obozowym) we współczesnym społeczeństwie polskim. Projekt będzie dotyczył pamięci społecznej rozumianej w kategoriach studiów nad pamięcią – wielodyscyplinarnego pola badawczego. Analizy skupią się na „pamięci zebranej” trzech zbiorowości: (a) ogółu społeczeństwa polskiego, (b) polskich uczniów i (c) polskich zwiedzających Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau. Będą również dotyczyć „pamięci zbiorowej”, tj. wzorów pamięci manifestujących się w przekonaniach i opiniach, obrzędach i mowach upamiętniających, wystawach i pomnikach, materiałach edukacyjnych i zawartości mediów. Projekt podda analizie: (a) stan polskiej pamięci o Auschwitz w 2020 r., tj. 75 lat po likwidacji i wyzwoleniu obozu, i (b) przemiany tej pamięci od czasu poprzednich badań. Stan i przemiany pamięci o Auschwitz w społeczeństwie polskim będą analizowane w kontekście zmian pamięci społecznej i polityki pamięci w Polsce oraz w Europie i na świecie. W wymiarze polskim będzie chodziło o zmiany pamięci społecznej o zagładzie Żydów i II wojnie światowej będące wynikiem zmniejszającej się roli „pamięci komunikacyjnej” i rosnącej roli „pamięci kulturowej” oraz polityki rządu Prawa i Sprawiedliwości i prezydenta Andrzeja Dudy, w szczególności „polityki historycznej” i zmian w szkolnictwie. W wymiarach europejskim i globalnym projekt weźmie pod uwagę procesy dotyczące pamięci o Holokauście – jej uniwersalizację, kosmopolityzację, internacjonalizację i europeizację, analizowane w naukach społecznych – oraz dokonujące się zmiany narodowych pamięci o II wojnie światowej, Zagładzie i Auschwitz poza Polską. Celem projektu będzie rozwinięcie teorii socjologicznej, która uchwyciłaby społeczne mechanizmy konstytuowania, utrzymywania się i transformacji pamięci społecznej w zmieniającym się otoczeniu politycznym w kraju i na świecie.
    
2. Realizowane badania
   Projekt będzie składał się z: (a) wszechstronnych własnych badań empirycznych, (b) wtórnej analizy istniejących danych, (c) porównania wyników realizowanych badań z wynikami badań wcześniejszych, (d) ciągłego przeglądu literatury i (e) dociekań teoretycznych. Własne badania empiryczne: (i) sondaże wśród trzech zbiorowości – ogółu społeczeństwa, uczniów szkół podstawowych i zwiedzających Muzeum Auschwitz-Birkenau, dorosłych i młodzieży; (ii) zogniskowane wywiady grupowe i/lub wywiady pogłębione z członkami tych zbiorowości, jak również z: nauczycielami, przewodnikami, ekspertami, edukatorami i muzealnikami; (iii) analizy uroczystości upamiętniających i relacji o nich w mediach, wystaw w muzeach, programów nauczania i podręczników oraz lokalnych praktyk upamiętniających i ich wytworów przy użyciu obserwacji uczestniczącej, podejścia socjologii wizualnej i analizy treści.
    
3. Powody podjęcia tematyki badawczej
   Auschwitz i pamięć o nim są niezwykle doniosłe dla ludzi w Polsce, Europie i na świecie. Nie istnieje wszechstronne studium (współczesnej) polskiej pamięci o Auschwitz w kontekście pamięci o Zagładzie i II wojnie światowej; studium, które zawierałoby nie tylko opis, ale i teoretyczne wyjaśnienie. Nie istnieje (jak dotąd) naukowe studium konsekwencji „polityki historycznej” rządu PiS i prezydenta Dudy dla polskiej pamięci społecznej; studium, które wniosłoby wkład w poznanie tego, jak nacjonalizm i prawicowy populizm oddziałują na pamięć społeczną. Dotychczasowym badaniom empirycznym polskiej pamięci o Auschwitz, jak również o Holokauście i II wojnie światowej brakuje wzajemnego powiązania oraz teoretycznego ugruntowania, np. w teoriach pamięci o Holokauście. Teorie pamięci o Holokauście, zwłaszcza teoria uniwersalizacji Alexandra oraz kosmopolityzacji Levy’ego i Sznaidera, nie były rozwijane w kontekście polskim ani w kontekście Auschwitz. Nie były również w tych kontekstach stosowane. Celem podejmowanych badań, które będą kontynuacją i rozwinięciem badań prowadzonych wcześniej, będzie wypełnienie tych luk poznawczych. Podejmowane badania przyczynią się do rozwoju socjologii oraz wielodyscyplinarnego pola badawczego studiów nad pamięcią.

INSPIRE "Centre of Excellence on Inclusive Gender Equality in Research & Innovation: Creating Knowledge & Engaging in Collaborative Action - INSPIRE"

Projekt uzyskał finansowanie z Komisji Europejskiej w ramach programu Horyzont 2020

• Kierowniczka projektu: dr Ewa Krzaklewska
• Zespół badawczy:
  mgr Ewelina Ciaputa
  dr Paulina Sekuła
  dr Marta Warat
• Czas trwania projektu: 2022 - 2026

Opis:

Celem projektu jest utworzenie Europejskiego Centrum dla Inkluzywnych Planów Równości Płci w Badaniach i Innowacjach INSPIRE (The European Centre for Inclusive Gender Equality in Research and Innovation). Centrum prowadzić będzie badania oraz analizy na temat zmiany instytucjonalnej, ze specjalnym naciskiem na procesy tworzenia, wdrażania oraz ewaluację Planów Równości Płci. Centrum składa się z czterech Knowledge and Support Hubs (Ośrodków Wiedzy i Wsparcia), które będą rozlokowane w Europie i poza nią, i które współpracować będą z ekspertami i praktykami pracującymi w instytucjach badawczych, finansujących naukę oraz przedsiębiorstwach zaangażowanym we wprowadzanie zmiany w zakresie równości płci. Będą one zaangażowane w badania na temat wdrażania zmiany instytucjonalnej i jej determinantów, z naciskiem na jej lokalny kontekst i aplikowalność wyników badań, oraz wspierać będą instytucje i organizacje w planowaniu, wdrażaniu i ewaluacji Planów Równości Płci. Ośrodki Wiedzy i Wsparcia będą takie współpracować z 24 Społecznościami Praktyków (Communities of Practice), osób zaangażowanych w instytucjach i przedsiębiorstwach na rzecz zmiany. Uniwersytet Jagielloński współtworzy Ośrodek "Widening participation".

Centrum współpracować będzie z ekspertami z całej Europy jak i tworzącymi polityki. Efektami projektu będą raporty i artykuły na temat wdrażania polityk równościowych w Europie Środkowo-Wschodniej, referaty na zagranicznych konferencjach, udział w debatach wokół tematyki. Oprócz rezultatów naukowych, projekt ma też charakter wdrożeniowy i ma na celu stworzenie praktycznych narzędzi wspierania instytucji naukowych we wdrażaniu planów równości płci.

Więcej infomacji o projekcie: inspirequality.eu

Projekt finansowany przez New Opportunities for Research Funding Agency Co-operation in Europe (NORFACE) w ramach programu "Democratic Governance in the Turbulent Age" (numer projektu: 2019/01/Y/HS6/00042) Narodowego Centrum Nauki

• Kierowniczka projektu: dr Agata Dziuban
• Członkinie zespołu na UJ: 
  dr Agata Chełstowska
  dr Justyna Struzik
• Czas trwania projektu: 2020 - 2023

Opis: 

Projekt CrimScapes (CrimScapes: Navigating Citizenship in the European Landscapes of Criminalisation) bada rozpowszechniające się strategie kryminalizacji, polegające na wykorzystaniu prawa karnego, represyjnych metod jego egzekwowania oraz konstruowaniu praktyk społecznych w kategoriach (nie)legalności. Ujmuje on kryminalizację jako zjawisko będące zarówno odpowiedzią na, jak i mechanizmem napędzających, politykę strachu i niepewności dominującą obecnie w regionie Europy. Zwracając uwagę na napięcie wpisane w relację między procesami demokratycznymi a upowszechnianiem się jurydyzacji, projekt pyta o zagrożenia, jakie niesie ze sobą kryminalizacja dla partycypacyjnego charakteru demokracji. Przygląda się on także kryminalizacji jako - paradoksalnie - symptomowi i przyczynie rosnące poczucia niepewności dominującego obecnie w sferze gospodarki, życiu społecznym i polityce. Jednym z celów projektu jest próba analitycznego ujęcia motywacji, wyzwań i konsekwencji, jakie niesie za sobą kryminalizacja dla wielości aktorów i praktyk kształtujących określone krajobrazy kryminalizacji (crimscapes).

Projekt skupia na krajobrazach kryminalizacji (crimscapes), które odnoszą się do takich zjawisk jak procesy migracyjne, używanie substancji psychoaktywnych, polityki penitencjarne, praca seksualna, surogacja i prawa reprodukcyjne, tożsamość seksualna i płciowa oraz mowa nienawiści. Odwołując się do teoretycznych konceptualizacji obywatelstwa, projekt bada sposoby, na jakie grupy i jednostki nawigują w skryminalizowanych kontekstach, wykorzystując swoją sprawczość by renegocjować własne prawa, domagać się uznania, politycznej reprezentacji i sprawiedliwszej redystrybucji.

Projekt realizowany jest przez międzynarodowe konsorcjum czterech uczelni:

• Humboldt-Universität zu Berlin (Niemcy)
• Université Paris Saclay (Francja)
• University of Helsinki (Finlandia)
• Uniwersytet Jagielloński (Polska)

Więcej informacji o projekcie: https://www.euroethno.hu-berlin.de/de/forschung/projekte/crimscapes

Projekt uzyskał finansowanie Narodowego Centrum Nauki (OPUS)

• Kierowniczka projektu: dr hab. Maria Światkiewicz-Mośny, prof. UJ
• Czas trwania projektu: 2021 - 2025

Opis:

Polacy na poziomie deklaratywnym wysoko cenią zdrowie jako wartość, ale równocześnie nie radzą sobie z należytym dbaniem o nie. Wyniki badań jasno pokazują, że zdrowie pozostaje jedną z najistotniejszych wartości, a zdrowy styl życia jest tym najbardziej przez Polaków preferowanym. Niemniej tak pozytywne deklaracje nie przeszkadzają dorosłym Polakom przeznaczać znacznej części osobistego budżetu na papierosy, używki i inne niezdrowe praktyki. Podobnie jest w przypadku dzieci – mimo deklarowanej wiedzy o szkodliwości np. nadmiaru cukru i soli, nadal w ich diecie obecnych jest dużo słodyczy, chipsów i żywności przetworzonej. Badania realizowane na zlecenie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) pokazują, że ten problem nie dotyczy tylko Polaków - aż połowa Europejczyków doświadcza bowiem różnorakich problemów zdrowotnych. Z czego wynika taki stan rzeczy? Przede wszystkim z niskiego kapitału zdrowotnego, przez który rozumiemy wiedzę na tematy związane ze zdrowiem, umiejętność komunikowania informacji z nim związanych oraz krytycznej oceny kierowanych do nas komunikatów odnoszących się do zdrowia (np. suplementów diety) oraz orientację na przyszłość (czyli aktywność i świadomość, że obecne zachowania zdrowotne są ważne dla osiągnięcia wysokiej jakości życia). Jego brak w połączeniu z niską świadomością zdrowotną skutkuje gorszym zdrowiem i częstszymi hospitalizacjami. Problem ten został zauważony przez WHO, która od wielu lat nawołuje do rozwoju kompetencji zdrowotnych i tworzenia przestrzeni do dyskusji na ten temat. W szczególności dzieciństwo i okres dojrzewania powinny stanowić intensywny czas rozwoju kapitału zdrowotnego i nabywania kompetencji zdrowotnych. W połączeniu z działaniami na rzecz rozwijania zdolności krytycznego myślenia powinny umożliwiać podejmowanie najlepszych decyzji pozwalających na prowadzenie zdrowego trybu życia.

Proponowany przez nas projekt dotyczy rozwijania kapitału zdrowotnego oraz kompetencji zdrowotnych uczniów szkół podstawowych. Zadania badawcze zakładają po pierwsze przygotowanie systematycznego przeglądu literatury na temat narzędzi do pomiaru kompetencji zdrowotnych. Następnie analizie zostaną poddane programy szkolne i podręczniki. Zadamy pytania o to, czego uczą się o zdrowiu uczniowie w szkołach podstawowych, w jakim kontekście przedstawiana jest wiedza, czy podręczniki zachęcają do dbania o zdrowie, czy raczej straszą chorobami, oraz o to jakie tematy nie są poruszane. Następnym krokiem będzie adaptacja i walidacja testu badającego poziom kompetencji zdrowotnych oraz krytycznego myślenia dotyczącego zdrowia polskich uczniów oraz przeprowadzenie badań na reprezentatywnej ogólnopolskiej próbie uczniów z klas 6-8. Zgromadzony materiał zostanie skonfrontowany podczas badań w szkołach z opiniami i doświadczeniami nauczycieli, pedagogów, szkolnych higienistek i uczniów. W toku realizowanych badań zidentyfikowane i opisane zostaną zarówno treści, jak i metody nauczania. Badacze odwiedzą również wybrane szkoły, żeby przyjrzeć się sposobom spędzania wolnego czasu na przerwach, produktom sprzedawanym w szkolnych sklepikach i automatach.

Akronim projektu "LIGHT" ma z jednej strony podkreślać istotę edukacji w procesie budowania kapitału zdrowotnego i kompetencji zdrowotnych, z drugiej wskazywać kierunek na drodze do lepszego stanu zdrowia społeczeństwa jako całości. Diagnoza, która będzie wynikiem prac projektowych może stać się podstawą do zbudowania programów edukacyjnych rozwijających kompetencje zdrowotne.

Więcej informacji o projekcie: light.project.uj.edu.pl

The project is funded under the Erasmus+ Programme – Higher Education.

• Duration: 2021 - 2024

The project Fashion & Food synergy for sustainability focuses on the common trends that interest both sectors and their needs for aware and new skilled professionals.

Partners in project:

• Università Cattolica del Sacro Cuore
• Jagiellonian University
• ISEM - Universidad de Navarra
• Radboud University Nijmegen
• Steirische Wirtschaftsförderungsgesellschaft
• Altromercato
• Acción Laboral
• Envolve Entrepreneurship

Jagiellonian University project team:

• Professor Marta Smagacz-Poziemska - Principle Investigator
• Professor Ewa Kopczyńska
• Dr Anna Szwed

Objectives of the project

1. Update competencies of BA/MA students to the actual and perspective needs of the fashion &food sectors and to their increasing convergence, concentrating on the key issue of circular economy, sustainability communication, and tools for digital media analysis and visual analysis, with a cultural and interdisciplinary approach.
2. Adapting university courses and teachers' practices to future trends of fashion&food synergies, with a quick response to skills' needs, including soft and digital skills.
3. Developing community competencies in the same fields, by transferring content, methods and tools to continuous training for various target (young entrepreneurs and start-uppers, public managers, professionals in local businesses, etc.).

Project’s background

Fashion and food are mature sectors all over Europe. Nevertheless, they are still a strong part of our economy, in their different segments: luxury and mass production.

Key background elements are:

• The value of the two sectors for the European economy, based on quality as a strategic lever, in comparison with other world economies
• The cultural and economic impact on other sectors (tourism, art, cultural services)
• The peculiarity of the material content of the two sectors, source of cultural and economic added value.

Many studies demonstrate that cultural industries foster micro- and macro- regeneration processes at the urban level: in response to adverse macroeconomic circumstances, local manufacturing has progressively shifted to material cultural production that requires locally-specific knowledge as a point of differentiation in global markets; valorising craft competences and linking urban hubs with productive (agricultural and textile) districts, urban food and fashion remain a privileged field of urban economic development.

As for the central sustainability issue, we see that fashion&food show many examples of common problems and are directly involved in finding solutions together.

At academic level, these two sectors are traditionally kept separate from each other. Combining the knowledge about the two sectors seems very promising if we want to create new job opportunities in cultural/ creative urban industries.

All in all, we want to explore the pedagogical challenges of teaching in this space, combining a sociological critical approach to cultural industries with the need of providing innovative ideas and skills for the near future.

More about the project: https://centridiricerca.unicatt.it/modacult-la-ricerca-fashionfood-for-sustainability

• Program: ERA-NET SUSFOOD2 and CORE Organic Cofunds Joint Call 2019: "Towards sustainable and organic food systems"
• Członkowie i członkinie zespołu na UJ:
  dr hab. Ewa Kopczyńska, prof. UJ - kierowniczka, badaczka
  dr Konrad Stępnik - badacz
• Czas trwania projektu: 2021 - 2023

Partnerzy projektu:

• University of Giessen, Consumer Studies, Niemcy
• University of Trento, Sociology and Social Research, Włochy
• Coventry University, Centre for Agroecology, Water and Resilience, Wielka Brytania
• OsloMet - Oslo Metropolitan University, Norwegia
• Instytut Socjologii, Uniwersytet Jagielloński, Polska

Opis: 

Konsumpcja żywności ma znaczący wpływ na zużycie zasobów i środowiskowe efekty produkcji i dystrybucji jedzenia. Żywnością ekologiczną zainteresowani są obecnie przede wszystkim grupy zamożnych i wykształconych konsumentów, a dominująca większość systemów żywnościowych zorientowana jest na masowe, standaryzowane produkty. Bardziej zróżnicowane systemy pozwoliłyby na rozszerzenie zakresu wyborów konsumenckich, zwiększając potencjał społecznie i ekologicznie zrównoważonych i odpornych systemów.

FOOdIVERSE ma na celu uzyskanie praktycznie zorientowanej wiedzy dotyczącej związku między różnorodnością diety, łańcuchów zaopatrzenia w żywność i ładu żywnościowego a bardziej ekologicznymi i zrównoważonymi systemami żywnościowymi. Dzięki uwzględnieniu różnorodności podmiotów konsumpcji, produkcji i innych aktorów społecznych, projekt dostarcza wielopoziomowego ujęcia przemian lokalnych systemów w różnych częściach Europy.

Metodologiczne i teoretyczne narzędzia projektu to podejście relacyjne, uwzględniające szeroki zakres czynników, w różnych kontekstach (Wielka Brytania, Niemcy, Włochy, Norwegia, Polska) i różnych skalach. W szczególności projekt skupiony jest na tych powiązaniach, które przyczyniają się do wzmocnienia zrównoważonych systemów żywnościowych. Projekt bezpośrednio upowszechnia ekologiczne rozwiązania dzięki włączeniu konsumentów, producentów, przetwórców i decydentów w „żywe laboratoria”, testujące i aplikujące wypracowane w projekcie rozwiązania.

Wiecej informacji o projekcie: https://foodiverse.eu

Projekt uzyskał finansowanie Narodowego Centrum Nauki w ramach programu TRANS-ATLANTIC PLATFORM (T-AP) FOR SOCIAL SCIENCES AND HUMANITIES

• Kierowniczka projektu: prof. dr hab. Krystyna Slany
• Członkinie zespołu na UJ: 
  dr hab. Magdalena Ślusarczyk, prof. UJ
  dr Ewa Krzaklewska
  dr Anastasiya Stelmakh
• Czas trwania projektu: 2022 - 2024

Opis:

Pandemia COVID-10 stanowi jedno z największych wyzwań ostatnich lat w zakresie zdrowia publicznego, które ma szerokie konsekwencje ekonomiczne i społeczne dla jednostek, rodzin i wspólnot na całym świecie. Wyniki badań wskazują, że jego skutki dotykają w dużej mierze kobiet pogłębiając już istniejące nierówności społeczne. Dla wielu kobiet migracja są jedną ze strategii radzenia sobie z ryzykami społecznymi i nierównościami. Tymczasem w trakcie pandemii, restrykcje związane z mobilnością i w obrębie rynku pracy utrudniały migracje zarobkowe, wykonywanie pracy opiekuńczych, obniżały poczucie bezpieczeństwa i jakość życia kobiet-migrantek. Sytuacja ta miała negatywne skutki szczególnie dla kobiet pracujących w kluczowych sektorach rynku pracy, otrzymujących niskie wynagrodzenie, pracujące w ramach prekaryjnych umów czy w sektorze pracy nieudokumentowanej. Zamknięcia (lockdown), zamykanie granic i kontrole policyjne to kontekst rosnącej przemocy i wyzysku ze względu na płeć, zwłaszcza w przypadku kobiet o niepewnym statusie prawnym lub ograniczonych zasobach.

GEN-MIGRA to projekt, który ma szansę poszerzyć wiedzę na temat marginalizacji doświadczanej przez kobiety-migrantki oraz podejmowane przez nie strategie radzenia sobie w tych nowych warunkach. Projekt charakteryzuje podejście transnarodowe, przekrojowe i porównawcze, dzięki któremu możliwa będzie pogłębiona analiza wpływu pandemii wpłynął na transnarodowe wzorce mobilności kobiet w kontekście zróżnicowanych krajowych reakcji na obecny kryzys. Ramy koncepcyjne obejmują analizę intersekcjonalną nierówności, sprawstwa oraz znaczenie zasobów w ramach strategii adaptacyjnych.

Naszym celem jest zbadanie, w jaki sposób imigrantki stawiły czoła nowym trudnościom, jakie strategie oporu czy szukania nowych rozwiązań pojawiły się w związku z pandemią, szczególnie te związane z ich sytuacją na rynku pracy, oraz jakie miały one konsekwencje dla ich życia rodzinnego. Projekt GENMIGRA skupi się na analizie sytuacji kobiet migrantek w krajach o zróżnicowanych rozwiązaniach w zakresie polityki społecznej w zakresie zabezpieczeń społecznych, a mianowicie w Brazylii, Wielkiej Brytanii, Niemczech, Polsce, Hiszpanii i Portugalii. Dokumentując międzynarodową mobilność kobiet w tych krajach, skupimy się na empirycznie ugruntowanej analizie wpływu krajowych polityk na sytuację kobiet-migrantek, jak i wsparcia ze strony społeczności lokalnych.

GEN-MIGRA wykorzystując perspektywę intersekcjonalną, skupi się na doświadczeniach migrantek w sytuacji pandemii, odpowiadając na dwa kluczowe pytania badawcze:

1. Jakie wymiary nierówności pojawiły się lub pogłębiły w przypadku kobiet migrantek podczas pandemii COVID-19 i jaką rolę odegrały polityki krajowe oraz wsparcie ze strony społeczności lokalnych w tym kontekście?
2. Jakie były wprowadzane rozwiązania w zakresie polityk publicznych opartych na dowodach w celu długotrwałego wsparcia kobiet-migrantek, zwłaszcza kobiet narażanych na ryzyko wykluczenia społecznego czy marginalizację, z naciskiem na polityki włączania w rynek pracy i zakresie zabezpieczenia społecznego?

Rezultaty projektu z jednej strony służyć będą społeczności naukowej poprzez opracowanie nowych ram teoretycznych do badania tej tematyki, a także stworzenie unikalnego zestawu danych empirycznych dotyczącego doświadczenia kobiet-migrantek, składającego się z pogłębionych wywiadów z ponad 130 imigrantkami. Co znaczące, nasze badanie na celu stworzenia rekomendacji dla post-pandemicznych polityk migracyjnych i społecznych. Zebrane przez nas dane na temat sytuacji kobiet-migrantek w niskoopłacanych, prekaryjnych sektorach rynku pracy i wpływu ich statusu w krajach imigracji, stanowią kluczowy wkład w rozwój lokalnych, krajowych oraz ponadnarodowych polityk uwrażliwionych na sytuację kobiet. Tym samym, projekt ma szansę wpłynąć na sytuację kobiet migrantek narażanych na ryzyko wykluczenia społecznego czy marginalizację, także poprzez współpracę z organizacjami działającymi na rzecz wspólnot migrantów w czterech krajach w celu rozpowszechnienia wyników projektu.

Więcej informacji o projekcie: genmigra.org

Projekt uzyskał finansowanie Narodowego Centrum Nauki (PRELUDIUM)

• Kierowniczka projektu: mgr Katarzyna Słaby
• Czas trwania projektu: 2019 - 2023

Opis: 

Choroba nowotworowa zdołała wytworzyć wokół siebie swoistą mitologię, podtrzymywaną i opowiadaną na różne sposoby w ramach rozmaitych praktyk społecznych – medycyny, oddolnych działań pomocowych, literatury czy mediów. Rak, cesarz wszystkich chorób, jak określa to popularne studium, stanowi nie tylko poważne wyzwanie na gruncie konkretnej biografii, ale również dla najbliższego otoczenia osoby chorującej, jej lekarzy, aż wreszcie – całego społeczeństwa. W tym sensie rak jest zarówno intymnym doświadczeniem, jak i społecznym wyzwaniem, na które powinna odpowiedzieć nie tylko medycyna wraz z jej postępem w dziedzinie onkologii, ale również my jako społeczeństwo. Tak, jak lekarz uczy się jak postępować z chorobą, tak całe społeczeństwo powinni uczyć się postępowania i rozumienia tych, którzy chorują.

Choroba nowotworowa, pozostając w skomplikowanych relacjach z czasem odmierzana jest przez różne momenty i punkty w czasie. Właściwie, mimo norm określonych na gruncie onkologii, nigdy nie można mówić o pełnym wyleczeniu. Taką właśnie ambiwalentną grupą jest społeczeństwo remisji, którego doświadczeniem interesuje się niniejsze badanie. W Polsce obecnie żyje prawie 990 tysięcy osób z rozpoznaną w ciągu ostatnich 15 lat chorobą nowotworową, w tej licznej grupie znajdują się zarówno osoby będące w trakcie leczenia, jak i te, które znajdują się właśnie w remisji choroby. Biorąc pod uwagę trendy epidemiologiczne grupa ta będzie się stale powiększała, co oznacza gęstniejącą zbiorowość osób podejmujących się ponownej organizacji życia po zaleczonej chorobie nowotworowej, różnicowanie się ich sytuacji, wyborów i w konsekwencji – towarzyszących temu narracji. Aby umożliwić wstępne rozpoznanie tych narracji, autorka badań powołuje się na rozróżnienie wprowadzone przez Arthura Franka - narracja restytucji i narracja poszukiwania. Ta pierwsza zbieżna jest z paradygmatem biomedycyny zgodnie z którym mówienie o chorobie przypomina mówienie o naprawionym ciele, które po zaleczaniu wraca do normy, bez żadnych refleksji na temat komplikacji czy kompleksowości tego doświadczenia. Narracja poszukiwania z kolei staje się możliwością wypowiedzenia się o swojej chorobie z perspektywy własnej biografii, nie tylko celowości medycyny jakim jest po prostu wyjście z choroby.

Prezentowany projekt celuje w rozpoznanie sposobów narratywizowania doświadczenia choroby i bycia w remisji na przykładzie dwóch stowarzyszeń pacjenckich – „Amazonek” (kobiet po zaleczonym raku piersi) oraz „Gladiatorów” (mężczyzn z doświadczeniem raka prostaty). Badania te będą miały charakter badań terenowych, polegających na pogłębionych wywiadach i obserwacji uczestniczącej. Stowarzyszenia te prezentują odmienne, pod względem genderowym doświadczenia, natomiast jednym z celów podejmowanego badania jest sprawdzenie, czy ma to wpływ na to, który z analitycznie dobranych na tym etapie sposobów narracji staje się w niej dominujący i w jakim kontekście. Wcześniejsze badania bowiem dowodzą, że to, w jakich okolicznościach opowiadane jest doświadczenie choroby i życia w remisji ma znaczenie dla wyboru konkretnego typu narracji – inaczej relacjonuje się historię czy herstorie choroby w indywidualnym wywiadzie, inaczej w ramach grupy czy w kontaktach z nowymi pacjentkami, gdzie pewne trudne fakty były ukrywane.

Oznacza to, że społeczeństwo remisji jest nie tylko ambiwalentne względem swojego usytuowania w ramach opozycji zdrowy/chory, ale również wobec oczekiwanych od nich postaw i narracji, które raczej mają nieść nadzieje na wyzdrowienie aniżeli oddawać pełnię tego swoiście liminalnego stanu. Możliwość przyjrzenia się tym narracjom punktu widzenia dwóch różnych chorób – raka prostaty i raka piersi oraz w wymierzę indywidualnym i grupowym dostarczyć może bardzo cennego materiału w na temat życia po chorobie nowotworowej i zaświadczać o złożoności tego doświadczenia.

Projekt uzyskał finansowanie z Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach programu Premia na Horyzoncie 2

• Kierowniczka projektu: dr hab. Beata Kowalska, prof. UJ
• Czas trwania projektu: 2022 - 2023

Opis:

INSPIREUROPE propaguje w całej Europie współpracę, której celem jest wspieranie zagrożonych naukowców i naukowczyń. Wraz z globalnym wzrostem zagrożeń dla wolności akademickiej, rośnie również presja na badaczy i badaczki. Dlatego partnerstwo w ramach Inspireurope łączy siły w całej Europie, by reagować na tą sytuację. Kiedy zagrożeni akademicy i akademiczki wykluczani są z udziału w globalnej wymianie wiedzy z powodu dyskryminacji, prześladowań czy przemocy, zagrożone są nie tylko jednostki i ich kariery, ale w ogóle przyszłość akademii jako miejsca wolnej myśli. Inspireurope zakłada, że doskonałość badań zależy od otwartej debaty naukowej i jest inspirowana wielością idei i perspektyw. Umiejętności i wiedza represjonowanych uczonych stanowią potencjał dla europejskich krajów przyjmujących. Aby jednak mógł on zostać w pełni wykorzystany, konieczna jest koordynacja działań. Dlatego celem projektu Inspireurope jest rozwijanie sieci podmiotów wspierających zagrożonych naukowców i naukowczynie, budowa międzysektorowej europejskiej struktury wsparcia i przygotowanie instytucji goszczących badaczy i badaczki.

Więcej informacji o projekcie: https://sareurope.eu/inspireurope/

Projekt jest finansowany w ramach programu ramowego UE w zakresie badań i innowacji Horyzont 2020 "Nauka z udziałem społeczeństwa i dla społeczeństwa".

Projekt jest koordynowany przez Centrum Badań nad Kobietami i Gender (CISRDe) na Uniwersytecie w Turynie we Włoszech. Międzynarodowym projektem kieruje prof. Cristina Solera (socjolożka z Wydziału Kultury, Polityki i Społeczeństwa, członkini CIRSDe).

Na UJ projekt realizują wspólnie Instytut Socjologii i Dział ds. Bezpieczeństwa i Równego Traktowania – Bezpieczni UJ. 

• Członkowie i członkinie zespołu na UJ:
  dr Paulina Sekuła - kierowniczka projektu z ramienia Instytutu Socjologii UJ
  dr Ewa Stoecker - kierowniczka projektu z ramienia Działu ds. Bezpieczeństwa i Równego Traktowania Bezpieczni UJ
  prof. dr hab. Małgorzata Grodzińska-Jurczak (Wydział Biologii)
  prof. dr hab. Stanisław Kistryn (Pełnomocnik rektora UJ ds. współpracy w ramach Una Europa; WFAiIS)
  dr hab. Anna Zachorowska-Mazurkiewicz (WZiKS).
  Małgorzata Grodzińska-Jurczak
  Katarzyna Jurzak
  Aleksandra Migalska
• Czas trwania projektu: 2021 - 2025

Instytucje partnerskie w projekcie:

• CTAG – Automotive Technology Centre of Galicia, Hiszpania
• Uniwersytet Jagielloński, Polska
• Munster Technological University, Tralee, Irlandia
• National Research Council of Italy (CNR), Włochy
• University of Belgrade - School of Electrical Engineering, Serbia
• Uniwersytet Gdański, Polska
• University of Turin’s Research Center for Women's and Gender Studies (CIRSDe), Włochy - koordynator projektu

Działania w projekcie, realizowane przez multidyscyplinarny zespół, wspierać będzie Rada Doradcza złożona z przedstawicieli władz publicznych oraz odpowiednich autorytetów o międzynarodowej renomie przyczyniając się do wprowadzenia znaczących zmian w instytucjach wdrażających plany równości płci.

Kontakt:

• dr Paulina Sekuła (Instytut Socjologii UJ, e-mail: paulina.sekula@uj.edu.pl)
• Ewa Stoecker (Dział Bezpieczni UJ, e-mail: ewa.stoecker@uj.edu.pl)

Więcej informacji o projekcie: www.mindthegeps.eu oraz https://twitter.com/mindthegeps_eu

COmmunity Models for the Energy Transition through Social Innovation - COMETS

• Kierownik projektu: dr Wit Hubert
• Członkowie i członkinie zespołu naukowego z ramienia Instytutu Socjologii UJ:
  dr Wit Hubert
  dr hab. Aleksandra Wagner, prof. UJ
• Czas trwania projektu: 2019 - 2023

Opis:

Celem projektu jest dostarczenie praktycznej wiedzy oraz zbudowanie modeli teoretycznych dotyczących społecznych innowacji na polu niskoemisyjnej produkcji energii. Instytut Socjologii UJ jest jednym z 12 europejskich instytucji badawczych, które weszły w skład konsorcjum:

UNITO - Università di Torino, Italy (coordinator)
DTU - Danmarks Tekniske Universitet, Denmark
ECOLISE HVL - Western Norway
University of Applied Sciences - Høgskulen på Vestlandet, Norway
JRC - Joint Research Centre - European Commission
RUG Rijksuniversiteit Groningen, The Netherlands
ECN The European Crowdfunding Network, Belgium
TECNALIA - Fundación Tecnalia Research & Innovation, Spain
TREA -Tartu Regiooni Energiaagentuur, Estonia
VITO - Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek, Belgium
UB - Università Commerciale Luigi Bocconi, Italy
UJ Uniwersytet Jagiellonski, Poland

Więcej informacji o projekcie: http://www.comets-project.eu/

Projekt uzyskał finansowanie Narodowego Centrum Nauki (PRELUDIUM)

• Kierowniczka projektu: mgr Natalia Ożegalska-Łukasik
• Czas trwania projektu: 2019 - 2023

Opis:

Współczesne społeczeństwo chińskie od ponad czterech dekad jest areną ogromnych przemian społecznogospodarczych. Polityka jednego dziecka (1979-2015) spowodowała zmniejszenie wielkości chińskiej rodziny, wzrost zamożności, a tym samym większe możliwości inwestowania w jedyne dziecko, na przykład poprzez umożliwienie mu studiowania poza Chińską Republiką Ludową. Jednocześnie społeczeństwo chińskie starzeje się w dramatycznym tempie, a państwo odmawia świadczenia opieki nad osobami starszymi, co jest prawnym obowiązkiem rodziny od 1996 r. Proces indywidualizacji w społeczeństwie, tak silnie zorientowany na grupę i poddanym intensywnej transformacji, przy jednoczesnym silnym nacisku kulturowym na realizację konfucjańskiej zasady synowskiej pobożności (xiào), która przez wieki była uważana za podstawę rodziny, jest inspiracją do podjęcia badań na ten temat.

Celem tego projektu badawczego jest zbadanie roli, jaką odgrywa synowska pobożność w codziennym życiu chińskich migrantów mieszkających w Polsce i Australii. Ponadto ważnym celem jest określenie jego znaczenia w konstruowaniu tożsamości osobistej i zbiorowej oraz sposobu w jaki określają swoją rolę w stosunku do starzejącego się rodzica pozostającego w Chinach. Główne pytania badawcze dotyczyć będą również tego, czy istnieją różnice między dwiema grupami migrantów w sposobie definiowania ich pozycji w stosunku do rodziców, a jeśli tak, to w jakim stopniu różnice te wynikają z doświadczeń migracyjnych kraju, w którym mieszkają. Publikacje badające pobożność synowską w kontekście ponadnarodowym zazwyczaj dotyczą percepcji z perspektywy pojedynczego kraju, z wyraźną dominacją analizy oczekiwań opiekuńczych osób starszych. Proponowany projekt wypełni lukę w najnowocześniejszych badaniach, wprowadzając porównawczą międzynarodową analizę pobożności synowskiej, z perspektywy opiekunów, między dwoma krajami o różnej strukturze migrantów: Australią - z najwyższym udziałem migrantów w ogólnej populacji, dobrze zakorzeniona populacja Chińczyków-Australijczyków i Polski - gdzie przepływ imigrantów z Chin jest stosunkowo nowym zjawiskiem. Również z polskiej perspektywy lokalnej istnieje bardzo ograniczony zakres badań społecznych w dziedzinie studiów nt. społeczeństwa chińskiego. Ambicją tego projektu badawczego jest wypełnienie tej luki poprzez przedstawienie perspektywy tego poważnego problemu społecznego charakterystycznego dla większości współczesnych społeczeństw.

W ramach projektu przyjmuję, że synowska pobożność będzie rozumiana jako społecznie skonstruowana tożsamość. Wspomniana wcześniej instytucjonalizacja pobożności synowskiej zniekształca znaczenie tradycyjnie rozumianego obowiązku synowskiego. Próbując przeanalizować motywację do praktyki xiao, teoretyczne odniesienie może również odnosić się do tak zwanej „synowskiej teorii obowiązku”, a dokładniej, trzech jej wariantów teorii długu, wdzięczności i przyjaźni (Keller; 2006). Pogłębiony wywiad z elementami wywiadu narracyjnego, przeprowadzony w ramach moich badań, będzie składał się z trzech części. W pierwszym poproszę o przedstawienie historii migracji respondenta, zwracając uwagę na zmiany w zwyczajach, które miały miejsce po zamieszkaniu w nowym kraju. W drugim pytam o sytuacje w których znajdują się Chińczycy i jakie ogólnie praktyki kulturowe uważają za charakterystyczne dla chińskiej kultury i odróżniające Chińczyków od innych narodowości i kultur. W tej części wywiadu poproszę również respondentów o przedstawienie własnego zrozumienia obowiązków, jakie dzieci mają wobec rodziców. Trzecia część wywiadu będzie poświęcona zadawaniu dodatkowych pytań i ewentualnie pośredniemu uzyskiwaniu informacji na temat realizacji ich obowiązków rodzinnych. Zamierzam skoncentrować badania na grupie ludzi w wieku 20-40 lat mieszkających za granicą przez co najmniej rok, ponieważ są oni szczególnie interesującą grupą Chińczyków. To oni bowiem będą musieli zmagać się z konsekwencjami starzenia się chińskiego społeczeństwa.

Projekt uzyskał finansowanie Narodowego Centrum Nauki (OPUS)

• Kierowniczka projektu: dr hab. Marta Smagacz-Poziemska, prof. UJ
• Czas trwania projektu: 2021 - 2026

Opis:

„Chcę po prostu, żeby życie wróciło do normalności” - powtarzali ludzie na początku 2021 roku. “Odbudować, ale lepiej” oświadczali eksperci i światowi liderzy, traktując pandemię Covid-19 jako szansę tyleż na pobudzenie gospodarki, ile nadanie jej zrównoważonego charakteru w obliczu pogłębiającego się kryzysu ekologicznego. Wyniki ankiet World Economic Forum-Ipsos z początku tego roku pokazują jednak, że 54% mieszkańców naszego globu spodziewa się, że ‘normalność’ sprzed pandemii powróci w czasie najbliższych 12 miesięcy, 6% sądzi, że tak się już stało, zaś 8% nie spodziewa się, żeby kiedykolwiek do tego doszło. Sytuacja w Polsce wygląda podobnie, gdyż 46% respondentów ma nadzieję, że ‘normalne’ życie powróci w czasie najbliższych 12 miesięcy, 10% żyje w przekonaniu, że ‘normalność’ powróciła, zaś kolejne 10% uważa, że to się nigdy nie stanie.

Duże miasta to miejsca, w których pandemia doprowadziła do największych zastojów w ‘normalnym’ biegu spraw. Globalna urbanizacja sprawia ponadto, że odgrywają one istotną rolę w osiągnięciu zrównoważonego rozwoju. Lockdown zaś uniemożliwił lub poważnie ograniczył rutynowe czynności oraz podważył powszechnie obowiązujące zasady, rytmy i geografie miejskiego życia. Oglądaliśmy więc miasta pozbawione miejskiego życia, w których zamarła mobilność mieszkańców, opustoszały tętniące życiem publiczne place, zamknięte zostały lub przeszły w sferę działań online instytucje i organizacje społeczne. Teraz rozpoczyna się następny etap pod hasłem „powrotu do normalności”. Czym jednak jest ta ‘normalność’ w przypadku dużych miast? Czy to wezwanie do reprodukcji praktyk życiowych? Jeśli nie, to jak przyszłość miast może wyglądać? Jakie rysują się horyzonty lokalnych zmian (jaka może/powinna/musi być miejska normalność), wytwarzanych i wcielanych w codziennym życiu? Przyjmując jako punkt wyjścia ontologie społecznej (potencjalnej) sprawczości, zakładamy, że każda zmiana społeczna to efekt interakcji między codziennymi rutynami i ich kulturalnymi i politycznymi wykładniami. Istnieje rodzaj zakładanej oczywistości codziennych działań (jak poruszamy się po mieście, co robimy w sąsiedztwie, gdzie pozwalamy chodzić dzieciom bez opieki, jak spędzamy wolny czas, itd.), choć wynika ona z materialnych i symbolicznych zasobów, z których korzystamy, uzupełniając je znajdującymi się pod ręką skryptami przeszłych, aktualnych i przyszłych czynności, (re)produkowanymi w formie kulturowych reprezentacji (literatura, projekty artystyczne, sztuki użytkowe, utwory i formaty massmedialne, filmy, itd.) i dyskursów naukowych. Współtworzą one nasze pragnienia, motywacje i wyobrażenia o możliwościach i ograniczeniach. Programy polityczne wskazują cele i wartości, sięgając po przedstawienia przeszłości, aktualności i przyszłości oraz określając ich prawne i infrastrukturalne uwarunkowania. Ale ludzie postępują tak, jak sami zdecydują, kierowani przyzwyczajeniami czy pragnieniami i motywacjami, czy też starają się osiągnąć swoje cele innymi sposobami. Kolejne obostrzenia najlepiej pokazały znaczenie codziennej rutyny, kiedy zawodziły praktyki ‘normalnego’ życia, zarazem dowodząc ludzkiej kreatywności.

W tym projekcie stawiamy trzy istotne pytania: 1) jak w obliczu doświadczeń czasu epidemii i możliwych ograniczeń, miejskie wspólnoty wyobrażają sobie ‘normalne’ życie? 2) jak polityczne i kulturowe przedstawienia przeszłości, tu i teraz oraz przyszłości kształtują możliwe scenariusze miejskiego życia? 3) a jak scenariusze przyszłości wyłaniają się w bieżącym życiu miejskim?

Żeby odpowiedzieć na te pytania, zweryfikujemy podziały między dyscyplinami, łącząc teorie i pojęcia z nauk społecznych (socjologia, ekonomia, geografia) i studiów kulturowych (antropologia, performatyka, języki i literatury) w porównawczych badaniach trzech miast, które przedstawiają trzy odmienne typy miejskości sprzed pandemii. Poddamy analizie takie wybrane praktyki, jak spędzanie wolnego czasu, troszczenie się o sprawy sąsiedztwa, zaangażowanie na rzecz społeczności czy mobilność, a także zasady ich zmian, jeśli do takich doszło. Przeprowadzimy systematyczny przegląd badań i prac na temat życia miejskiego po pandemii, etnograficzne badania terenowe, analizy użytecznych scenariuszy przeszłości i obrazów przyszłości w lokalnych programach politycznych, sztuce, instytucjach kultury i mediach (także w mediach społecznościowych, podejmujących tematy lokalne). W każdym mieście zrealizujemy ponadto interwencje w nurcie spekulatywnego dizajnu, żeby zaobserwować spontaniczne scenariusze, wyłaniające się w procesie kwestionowania ‘normalnych’ praktyk miejskich.

Projekt powinien przynieść następujące efekty: 1) pogłębione analizy i interpretację postpandemicznych zmian w polskich miastach poprzez pryzmat codziennych praktyk miejskich oraz ich politycznych i kulturalnych wykładni, 2) ustalenia na temat etycznych aspektów „powrotu do normalności” w życiu miejskim, poczynione w toku prowadzonych badań, 3) nowe teoretyczne i metodologiczne narzędzia, sprawdzające się w nakierowanych na praktykę transwersalnych badaniach miejskich transformacji. Przyjmą one postać artykułów naukowych i cyklu webinariów, a także serii podcastów dla zainteresowanych tą problematyką niespecjalistów.

Projekt uzyskał finansowanie Narodowego Centrum Nauki (SONATA)

• Kierowniczka projektu: dr Anna Szwed
• Członkini zespołu: dr hab. Katarzyna Leszczyńska
• Czas trwania projektu: 2018 - 2023

Opis: 

Mimo że w ostatnich 25 latach religijność polskiego społeczeństwa, w którym ponad 90% deklaruje się jako rzymscy katolicy, pozostaje stosunkowo stabilna, najnowsze badania wskazują na stopniowe przechodzenie od religijności zinstytucjonalizowanej ku bardziej zindywidualizowanej. Badacze prognozują, że w najbliższych latach największe zmiany w religijności dotyczyć będą osób młodych oraz kobiet, zwłaszcza wykształconych i mieszkających w wielkich miastach. Choć kierunek tych zmian nie jest sprecyzowany, sugeruje się, że jedną z możliwych opcji będzie odchodzenie kobiet z Kościoła rzymskokatolickiego.

Celem projektu jest odpowiedź na pytanie o to, w jaki sposób wykształcone, wielkomiejskie rzymskie katoliczki w Polsce realizują swoją sprawczość religijną w kontekście reguł religijnych, których składnikiem jest podział na „kobiece” i „męskie” (upłciowienie reguł) oraz jaki jest związek między sprawczością religijną kobiet a ich działaniami w sferze aktywności zawodowej oraz w sferze rodzinnej. Dodatkowym celem jest rozwijanie jakościowego, dynamicznego, interpretatywnego podejścia do badania religijności. W projekcie przyjmuję hipotezę, że sprawczość religijna kobiet może się wyrażać zarówno w strategiach oporu, jak i podporządkowania regułom religijnym, w orientacji indywidualnej i wspólnotowej. Uznaję, że upłciowienie reguł religijnych (np. odnoszące się do katolickiej symboliki, języka, organizacji, ról religijnych), ma znaczenie dla kształtowania religijności kobiet.

W projekcie zostaną wykorzystane dwa typy metod/technik badawczych. Po pierwsze, indywidualne wywiady pogłębione ze świeckimi kobietami, które: deklarują się jako rzymskie katoliczki, mają wyższe wykształcenie, zamieszkują polskie miasta powyżej 500 tys. mieszkańców i mają nie więcej niż 40 lat. Po drugie, projekt obejmuje badania etnograficzne w kobiecych grupach religijnych.

Projekt finansowany ze środków programu Horyzont Europa Unii Europejskiej, projekt typu Research and Innovations Actions

• Kierowniczka projektu: dr hab. Ewa Kopczyńska, prof. UJ
  Członkini zespołu: dr Barbara Ostafińska-Molik (Instytut Pedagogiki UJ)
• Czas trwania projektu: 2022 - 2026

Opis:

Projekt Food systems transformation towards healthy and sustainable dietary behaviour (PLAN’EAT) służy wypracowaniu rekomendacji i narzędzi zmiany ku bardziej zrównoważonym i zdrowym nawykom żywieniowym. Jego częścią są wielosektorowe, wieloaspektowe i wielodyscyplinowe badania w całej Europie, która będą podstawą identyfikacji kluczowych czynników wzorów żywieniowych i wypracowania skutecznych rozwiązań, przekładających się na poprawę konsumpcji żywności w Europie.

Badanie realizowane są w konsorcjum 24 partnerów, w tym uniwersytetów, jednostek badawczych i edukacyjnych, think-tanków i innych podmiotów. Polski zespół bierze udział w pracach badawczych oraz odpowiedzialny jest za zbudowanie i prowadzenie Living Labu, czyli przestrzeni diagnozowania, kreowania i testowania rozwiązań dla systemu żywnościowego. Polski Living Lab będzie się koncentrował na wzorcach żywieniowych dzieci i młodzieży.

Więcej informacji o projekcie: http://planeat-project.eu/

Projekt uzyskał finansowanie Narodowego Centrum Nauki (PRELUDIUM)

• Kierownik projektu: mgr Radosław Nawojski
• Czas trwania projektu: 2021 - 2024

Opis:

Trwające już pół dekady Ogólnopolskie Strajki Kobiet i Czarne Protesty wniosły świeży powiew do sztuki uprawiania ulicznego protestu i sposobów przeżywania obywatelstwa. Odbywające się w ich ramach wydarzenia jak zablokowanie miasta muzyczno-taneczną manifestacją, wystawianie spektaklu z okien czy stworzenie lasu transparentów, to niespotykane wcześniej w Polsce formy masowego oporu. Niosą one za sobą możliwość intensyfikacji oraz pluralizacji krajobrazu współczesnego sprzeciwu. Połowa dekady bezprecedensowych i masowych protestów wokół praw reprodukcyjnych wyraźnie pokazują, że obywatelstwo nie jest neutralnym statusem, ani abstrakcyjnym pojęciem. W trakcie Strajków Kobiet i Czarnych Protestów stawiane są wyraźne żądania polityczne odnoszące się do praw obywatelskich i człowieka. Zastane prawa stanowią przestrzeń negocjacji a nawet wypowiadania posłuszeństwa, jak miało to miejsce w trakcie wydarzeń w 2020 roku, gdy demonstracje odbywały się w czasie pandemicznych obostrzeń.

Wydarzenia w ramach Czarnych Protestów i Strajków Kobiet stają się soczewką, która skupia w sobie codzienne problemy i wyzwania życia w określonej wspólnocie politycznej. Jednocześnie dają one impuls do tworzenia nowych podmiotowości indywidualnych i zbiorowych. Powstające w ich ramach przestrzenie oporu i podejmowane akty politycznego wpływu redefiniują klasyczne znaczenia przypisywane obywatelstwu, dostarczają nowego słownictwa oraz kategorii dla definicji „ja-obywatelka”. Nadawane mu znaczenia daleko wykraczają poza relację między jednostką a państwem, pojawiają się odwołania do międzynarodowych czy ponad narodowych instytucji. Obywatelstwo jest konstytuowane w tych walkach, a wraz z nim poszerzana jest obywatelska wyobraźnia, coś co jeszcze nie tak niedawno zdawało się niemożliwe, staje się nagle realne w wielotysięcznym proteście.

Celem tego empirycznie ugruntowanego badania jest eksploracja oraz opis procesów doświadczania i (re)definiowania obywatelstwa w kontekście masowych mobilizacji w ramach trwających od 2016 roku w Polsce Strajków Kobiet i Czarnych Protestów. Ten aktywny od pół dekady ruch społeczny wobec ograniczania prawa do aborcji jest kluczowym zjawiskiem mobilizacji obywatelskich w Polsce, jak również przez wykorzystywany repertuar działań w szerszej skali globalnych ruchów feministycznych.

Zaplanowany proces badawczy prowadzący do realizacji celu projekt, ma charakter nowatorski, zarówno biorąc pod uwagę sposoby gromadzenia materiałów empirycznych o działaniach zbiorowych, jak i włączenie badanych osób do współtworzenia przestrzeni prezentującej różne narracje „świadka” o niedawnych wydarzeniach. Odbędzie się to poprzez gromadzenie i analizowanie publicznie dostępnych materiałów z wydarzeń demonstracyjnych odbywających się w wielu miejscowościach oraz regionach Polski, wywiady narracyjne z osobami uczestniczącymi w protestach z silną reprezentacją osób pochodzących z mniejszych miejscowości lub tych pozostających poza medialnym centrum oraz socjologiczną analizą zebranych materiałów. W rezultacie zostanie opisana najnowsza historia mobilizacji społecznej na rzecz praw kobiet, które w jednym miejscu zgromadzi liczne wystąpienia demonstracyjne, wygłaszane na nich przemówienia, skandowane hasła oraz zdjęcia i materiały wideo. Z kolei analiza zebranych materiałów przyczyni się do głębszego poznania i opisu współczesnych doświadczeń obywatelstwa oraz zidentyfikowania głównych barier wpływających na poczucie przynależności do wspólnoty politycznej i zaangażowania obywatelskiego, jak i charakterystyki aktów podejmowanych celem wywarcia wpływu na otaczającą rzeczywistość.

Projekt finansowany ze środków Narodowego Centrum Nauki (PRELUDIUM-19) na podstawie umowy 2020/37/N/HS6/03514

• Kierowniczka projektu: mgr Idalina Odziemczyk
• Opiekun naukowa projektu: dr hab. Jolanta Perek-Białas, prof. UJ
• Czas trwania projektu: 2021 - 2024

Opis:

Obserwowany w ostatnich latach wzrost odsetka osób uchylających się od realizacji szczepień obowiązkowych oraz utrzymujący się zbyt niski odsetek osób korzystających z dobrowolnych szczepień uzasadniają pogłębianie namysłu nad społecznym podłożem zachowań zdrowotnych za jakie można uznać m.in. szczepienia. W kontekście zagrożenia epidemicznego związanego z pandemią COVID19 wypracowywanie rozwiązań mających na celu zwiększenie popytu na szczepienia i wytworzenie odporności populacyjnej na choroby zakaźne stało się głównym problemem światowego zdrowia publicznego.

W związku z tym, główny cel projektu stanowi odpowiedź na pytanie, w jaki sposób podejmowanie różnych decyzji wobec szczepień dobrowolnych wiąże się z rozumieniem zjawiska szczepień oraz jaki wpływ wywierają na te kwestie doświadczenia biograficzne związane ze zdrowiem i dotyczący zachowań zdrowotnych przekaz międzygeneracyjny pomiędzy członkami sieci rodzinnej.

Badanie składa się z trzech kluczowych elementów. Pierwszym z nich jest rekonstrukcja reprezentacji społecznych – rozumianych jako systemy idei, wartości, myśli, obrazów i wiedzy, którymi dzielą się członkowie społeczności – oraz mechanizmów ich tworzenia w sieciach rodzinnych osób podejmujących różne decyzje dotyczące szczepień. Drugi obejmuje identyfikację nieracjonalnych i sprzecznych elementów w procesie postrzegania szczepień. Trzecim elementem jest analiza zmian społecznych reprezentacji szczepień i związanych z nimi zachowań zdrowotnych. Połączenie analizy powyższych zagadnień pozwoli to na lepsze zrozumienie zjawiska korzystania ze szczepień oraz na wypracowanie podejścia do tworzenia związanych z nim interwencji publicznych tak, aby uwzględniały one perspektywę osób, wobec których są one podejmowane oraz powiązania z etapem życia, na którym się znajdują.

Aby osiągnąć ten cel w badaniu postawiono następujące pytania badawcze:

1. Jakie reprezentacje społeczne szczepień funkcjonują w grupach osób podejmujących różne decyzje wobec szczepień?
2. Jak społeczne reprezentacje szczepień są kształtowane w ramach sieci rodzinnej?
3. Jakie nieracjonalne i sprzeczne elementy reprezentacji społecznych szczepień mogą w kontekście polskim stanowić element wpływający na podejmowanie decyzji wobec szczepień?
4. Jak społeczne reprezentacje szczepień i związane z nimi wzorce zachowań zdrowotnych zmieniają się w grupach osób podejmujących różne decyzje wobec szczepień?

Do udzielenia odpowiedzi na powyższe pytania wykorzystana zostanie perspektywa jakościowa pozwalająca na najlepsze uchwycenie spojrzenia badanych na analizowany problem. Do badania, w ramach doboru celowego oraz metodą kuli śnieżnej zostanie zrekrutowane około 80 osób będących na różnych etapach życia (wnuki, rodzice oraz dziadkowie-emeryci). Przy doborze uwzględnione będzie również kontrolowanie dwóch podgrup: osób korzystających lub nie z dobrowolnych sezonowych szczepień na grypę. Z uczestnikami badania zrealizowane zostaną indywidualne pogłębione wywiady z elementami biograficznymi oraz ankiety.

W uzyskanym w ten sposób materiale zakodowane i wyodrębnione zostaną sposoby użycia języka do wyrażania opinii o szczepieniach, co pozwoli odtworzyć elementy reprezentacji oraz mechanizmy ich tworzenia. Reprezentacje zostaną przeanalizowane także pod kątem heurystyk oraz błędów poznawczych mogących wpływać na zachowania zdrowotne.

Na podstawie połączonych wyników analiz stworzona zostanie mapa pojęciowa przedstawiająca relacje między społecznymi reprezentacjami szczepień, powiązanymi z nimi heurystykami i różnymi decyzjami dotyczącymi szczepień, uwzględniająca również etapy życia i cechy socjodemograficzne. Końcowym rezultatem projektu będą rekomendacje tworzenia interwencji behawioralnych w zakresie szczepień ochronnych, tak aby uwzględniały one perspektywę osób, do których są one kierowane.